<>
thyreos

Βυζαντινες Μαχες

<>
Άβυδος, 989
Αγροί Κάτωνος, 548
Αγχίαλος (1), 708
Αγχίαλος (2), 763
Αγχίαλος, 917
Άδης, 1057
Αδραμύττιον, 1205
Αδριανούπολη, 324
Αδριανούπολη, 378
Αδριανούπολη, 813
Αδριανούπολη, 1254
Αδριανούπολη, 1369
Αζάζιον, 1030
Αζνανταΐν, 634
Ακροϊνόν, 740
Ακρ. Μερκούριον, 468
Αλεξάνδρεια, 641
Αλεξανδρέτα, 971
Αλτάβα, 578
Άμιδα, 359
Άμιδα, 502-503
Άμιδα, 973
Αμόριον, 838
Ανδρασός, 960
Ανζήν, 838
Ανθηδόνος, 634
Ανίον, 1064
Αντιόχεια, 540
Αντιόχεια, 611
Αντιόχεια, 969
Αντιόχεια Μαιάνδρου,1211
Απάμεια, 998
Απούλια, 1155
Άπρος, 1305
Αράξης, 589
Αρζαμών, 586
Αρίμινον, 538
Αρκαδιούπολις, 970
Αρκαδιούπολις, 1194
Αττάλεια, 1207
Αύξιμος, 539
Αυράσια όρη, 540
Βαβυλών, Αίγυπτος, 640
Βαθυρρύαξ, 872
Βαλάραθος, 591
Βάργυλος, 634
Βασιλικά Θερμά, 979
Βασιλική Λιβάδα, 1050
Βαφεύς, 1302
Βεζούβιος, 553
Βεράτιον, 1281
Βερεγάβα, 759
Βερόη, 1122
Βερσινικία, 813
Βεσκέρα, 682
Βιμινάκιον, 599
Βιτωλίων, 1015
Βολτούρνος, 554
Βόσπορος, 1352
Βουλγαρόφυγον, 896
Βουργάων, 535
Βουσταγάλλορα, 552
Βρινδήσιον, 1156
Γάζακα, 591
Γιαρμούκ, 636
Δαζιμών, 838
Δαμασκός, 634
Δαμιέττη, 853
Δαράς, 530
Δαράς, 573
Δέκιμον, 533
Δημητριάς, 1274
Δημητρίτσι, 1185
Διακενέ, 1050
Διάμπολις, 1049
Διδυμότειχο, 1352
Δορύστολο, 971
Δυρράχιο, 1018
Δυρράχιο, 1081
'Εδεσσα, 1031
Εκατό Βουνοί, 1050
Ελλήσποντος, 324
Έμεσα, 635-636
Επιδρομή Ρως, 860
Επιδρομή Ρως, 941
Επιδρομή Ρως, 1025
Επιδρομή Ρως, 1043
Ερμαία Άκρα, 468
Εχινάδες, 1427
Ζόμπος, 1074
Ηλιούπολις, 640
Ηράκλεια, 806
Θάκια, 545
Θαννούριος, 528
Θάσος, 829
Θεσσαλονίκη, 586
Θεσσαλονίκη, 615
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 676-678
Θεσσαλονίκη, 904
Θεσσαλονίκη, 995
Θεσσαλονίκη, 1014
Θεσσαλονίκη, 1040
Θεσσαλονίκη, 1185
Θεσσαλονίκη, 1224
Θεσσαλονίκη, 1264
Θεσσαλονίκη, 1422-1430
Θωμάς ο Σλάβος, 821-823
Ιερομύαξ, 636
Ιερουσαλήμ, 614
Ιερουσαλήμ, 637
Ιτιές, 377
Καισάρεια, 1073
Καλαβρύη, 1079
Καλλίνικο, 531
Καλλίπολη, 1354
Καλλίπολη, 1366
Κάμπους Αρντιένσις, 316
Κάννες, 1018
Κάβο Μπον, 468
Καπετρου, 1049
Καρχηδών, 698
Καστοριά, 1259
Καστροτζιοβάννι, 859
Κατασύρται, 917
Κεφαλλονιά, 880
Κίβαλι, 316
Κίλλιον, 544
Κλειδίον, 1014
Κλοκότνιτσα, 1230
Κοπίδναδον, 788
Κοτύαιον, 492
Κούνδουρος, 1205
Κρασός, 804
Κρήτη, 824
Κρήτη, 828
Κρήτη, 961
Κτησιφών, 363
Κωνσταντινούπολη, 626
Κωνσταντινούπολη,674-678
Κωνσταντινούπολη,717-718
Κωνσταντινούπολη, 941
Κωνσταντινούπολη, 1047
Κωνσταντινούπολη, 1187
Κωνσταντινούπολη, 1204
Κωνσταντινούπολη, 1235
Κωνσταντινούπολη, 1260
Κωνσταντινούπολη, 1261
Κωνσταντινούπολη, 1422
Κωνσταντινούπολη, 1453
Λαλακάων, 863
Λάρισα, 1084
Λεβούνιον, 1091
Λήμνος, 1025
Λιπάρες, 880
Στήλαι, 880
Μακρύπλαγι, 1264
Μάμμης, 534
Μαντζικέρτ, 1071
Μαοζαμάλχα, 363
Μαράνγκα, 363
Μαρκέλλαι (1), 756
Μαρκέλλαι (2), 792
Μαρκιανούπολις, 377
Μάρτα, 547
Μαρτυρόπολις, 588
Μαυροπόταμος, 844
Μεδιόλανον, 539
Μελαντιάς, 559
Μελιτηνή, 576
Μέμβρησα, 536
Μεσσίνα, 843
Μιλάνο, 539
Μιλβία Γέφυρα, 312
Μπίτολα, 1015
Όρος Σέλευκος, 353
Μοντεπελόζο, 1041
Μοντεματζιόρε, 1041
Μοράβας, 1191
Μούρσα, 351
Μούτα, 629
Μουκέλλιν, 542
Μπαρ, 1042
Μπάρι, 1068-1071
Βερζιτία, 774
Μπρίντιζι, 1156
Μπροκάρ, 634
Μυριοκέφαλον, 1176
Νάπολη, 536
Νέαι Πάτραι, 1274
Νίκαια, 1077
Νίκαια, 1097
Νίκαια, 1328-1331
Νικίου, 646
Νικομήδεια, 782
Νικομήδεια, 1331-1337
Νινευί, 627
Νίσιβις (1), 338
Νίσιβις (3), 350
Νοβιοντούνουμ, 369
Νταδίν, 634
Νταμιέτα, 853
Ντεβίνα, 1279
Noviodunum, 369
Ολιβέντο, 1041
Ονγκάλ, 680
Ορόντης, 994
Όστροβο, 1043
Ούτους, 447
Όφλιμος, 622
Παγκάλεια, 978
Παλακατσίς, 1021
Παλέρμο, 830-831
Πεδιάδα Άρδα, 316
Πελαγονία, 1015
Πελαγονία, 1259
Πελεκάνος, 1329
Περκρί, 1034
Πέτρα, 551
Πετρόης, 1057
Πηγαί, 922
Πηνειού, 1084
Πιρισαμπόρα, 363
Πλίσκα, 811
Ποιμανηνόν, 1224
Πόσων, 863
Πρεσλάβα, 1053
Πρίνιτσα, 1263
Προύσα, 1317-1326
Πύλες Τραϊανού, 986
Ρίμινι, 538
Ρίσκι, 759
Ρόδος, 1249
Ρόδος, 1309
Ρομέττα, 964
Ρομέττα, 1038
Ρουσόκαστρο, 1332
Ρύνδακος, 1211
Ρώμη (1), 537-538
Ρώμη (2), 545 - 546
Σάβος/Σάβα, 388
Σαμάρα, 363
Σάρδεις, 743
Σαρδική, 809
Σάταλα, 530
Σβιντάξ, 1022
Σεβάστεια, 1070
Σεβαστούπολη, 692
Σένα Γκάλικα, 551
Σενιγκάλλια, 551
Σερδική, 809
Σέτινα, 1017
Σίγγαρα, 344
Σιδηρά Γέφυρα, 637
Σίλλυον, 677
Σιρίμνι, 1021
Σίρμιον, 441
Σίρμιον, 580-582
Σίρμιον, 1167
Σίφριος, 503
Σκάλας Βέτερες, 537
Σκαφίδας, 1304
Σολάχων, 586
Σουφετούλα, 647
Σπερχειός, 997
Στρώμνιτσα, 1014
Στρούμβιτσα, 1014
Συρακούσες, 827-828
Συρακούσες, 877-878
Ταγίναι, 552
Ταορμίνα, 902
Ταρσός, 965
Τορνίκιος, 1047
Τριάβνα, 1190
Τρικάμαρον, 533
Τροίνα, 1040
Υέλιον & Λειμμόχειρ, 1177
Φαβέντια, 542
Φάρος, 1043
Φάρσαλα, 1277
Φιλαδέλφεια, 1390
Φιλομήλιον, 1117
Φιράζ, 634
Φοίνιξ, 655
Φορίνο, 663
Φρίγδος, 394
Χαλέπι, 637
Χαλέπι, 962
Χαλέπι, 969
Χαριούπολις, 1051
Χερσόνησος, 447
Χρυσούπολη, 324
  4 ος    αιών
  5 ος    αιών
  6 ος    αιών
  7 ος    αιών
  8 ος    αιών
  9 ος    αιών
10 ος    αιών
11 ος    αιών
12 ος    αιών
13 ος    αιών
14 ος    αιών
15 ος    αιών

Aspis

Μάχη Ηλιουπόλεως

χρόνος:

640

Ιούλιος
Αποφασιστική νίκη των Αράβων που οδήγησε στην κατάκτηση όλης της Αιγύπτου ★ ★ ★ ★ ★
εχθρός:
Άραβες
τοποθεσία:
Κοντά στην Ηλιούπολη (ή Ηλιόπολη), αρχαία πόλη της Αιγύπτου, όπου σήμερα βρίσκεται το Κάιρο
 ακρίβεια θέσης: ●●●●●
τύπος μάχης:
Μάχη εκ Παρατάξεως
πόλεμος:
Αραβική Κατάκτηση της Αιγύπτου
σύγχρονη χώρα:
Αίγυπτος
  Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ.  Ηράκλειος) Οι Εχθροί
Επικεφαλής: Θεόδωρος, στρατιωτικός Διοικητής Αιγύπτου Αμρ Ιμπν αλ-Ας
Δυνάμεις: 20.000 15.000
Απώλειες: Μεγάλες

Ιστορικό πλαίσιο:
Η δεκαετία του 630 ήταν καταστροφική για το Βυζάντιο που έχασε από τους Άραβες ζωτικές περιοχές όπως τη Συρία και την Παλαιστίνη.
Μετά τις επιτυχίες του κατά των Βυζαντινών στη Συρία, ο Μουσουλμάνος Στρατηγός Αμρ Ιμπν αλ-Ας πρότεινε στον Χαλίφη Ουμάρ(1) να εισβάλλει στην Αίγυπτο. «Η Αίγυπτος», του είπε, «είναι πλούσια σε αγαθά και φτωχή σε στρατιωτική ετοιμότητα». Ο Ουμάρ συμφώνησε χωρίς να είναι απόλυτα πεπεισμένος για την επιτυχία μιας τέτοιας εκστρατείας. Η επίθεση κατά της Αιγύπτου αιφνιδίασε τους Βυζαντινούς, οι οποίοι πίστευαν ότι οι Άραβες θα χρειαζόταν τουλάχιστον μια γενιά για να οργανώσουν τις μέχρι τότε κατακτήσεις τους στη Μέση Ανατολή, πριν εισβάλλουν σε νέες περιοχές.
Η εισβολή ξεκίνησε προς το τέλος του 639, όταν ο Αμρ διέσχισε τη χερσόνησο του Σινά με 3.500 – 4.000 άνδρες.
Κατέλαβε πρώτα το Πηλούσιο (το σημερινό Πορτ Σάιντ) στις 20 Ιανουαρίου του 640 μετά από πολιορκία 2 μηνών. Μετά κατευθύνθηκε στο φρούριο Μπιλμπέις επί του Νείλου, το οποίο επίσης κατέλαβε μετά από πολιορκία ενός μήνα. Ο Αμρ και οι ιππείς του συνάντησαν δυσκολίες σε αυτές τις πολιορκίες, καθώς δεν είχαν πολιορκητικές μηχανές και συντριπτική αριθμητική υπεροχή. Η Κωνσταντινούπολη όμως δεν εκμεταλλεύτηκε αυτήν την καθυστέρηση και παρέμεινε αδρανής χωρίς να στείλει καμιά βοήθεια.
Μετά το Μπιλμπέις, ο Αμρ διέσχισε τον Νείλο στο Φαγιούμ και κατευθύνθηκε προς το ισχυρό φρούριο της Βαβυλώνας που ήταν το τελευταίο εμπόδιο για την Αλεξάνδρεια.
Στο μεταξύ ο Χαλίφης Ουμάρ, βλέποντας ότι η εκστρατεία είχε καλές προοπτικές, έστειλε ενισχύσεις με επικεφαλής τον βετεράνο πολέμαρχο Ζουμπαΐρ ιμπν αλ-Αουάμ που ενώθηκε με τον στρατό του Αμρ σχηματίζοντας μια δύναμη περί τις 12.000, που αυξήθηκε και άλλο με ντόπιους εξισλαμισθέντες και διάφορες φυλές Αράβων που κατέφταναν από διάφορα σημεία. Οι Άραβες προετοιμάζονταν να κινηθούν προς τη Βαβυλώνα και την Αλεξάνδρεια, τους προβλημάτιζε όμως η Ηλιούπολη (ή Ηλιόπολις), η οποία δεν ήταν στην πορεία τους ούτε ήταν ισχυρό φρούριο, αλλά ήταν στα μετόπισθεν. Και ενώ οι Άραβες προβληματίζονταν αν θα έπρεπε να χάσουν χρόνο με την Ηλιούπολη, οι Βυζαντινοί βγήκαν από την πόλη για να τους αντιμετωπίσουν σε ανοικτή μάχη.

Η Μάχη:
Ηλιούπολις
Ο Αμρ αλ-Ας επέδειξε εξαιρετικές τακτικές ικανότητες στην Ηλιούπολη, ενώ οι Βυζαντινοί στρατηγοί που είχαν αποτύχει οικτρά στη Συρία, απέτυχαν εξίσου θεαματικά και στην Αίγυπτο.
Ο αλ-Ας διαίρεσε το στράτευμά του σε τρία χωριστά αποσπάσματα, ένα εκ των οποίων κινήθηκε γρήγορα ανατολικά προς τους παρακείμενους λόφους, όπου κρύφτηκε. Το δεύτερο απόσπασμα απεστάλη προς νότο, προς την κατεύθυνση που προέβλεψε ότι οι Βυζαντινοί θα προσπαθήσουν να διαφύγουν, σε περίπτωση που η μάχη δεν πήγαινε καλά γι’ αυτούς.
Μόλις οι Βυζαντινές δυνάμεις ενεπλάκησαν με τις δυνάμεις του Αμρ, το κρυμμένο απόσπασμα επιτέθηκε στους Βυζαντινούς από πίσω, κάτι που τους αιφνιδίασε πλήρως. Ο Θεόδωρος, προφανώς, δεν είχε στείλει ανιχνευτές γύρω, ή, αν είχε στείλει αγνόησε τις προειδοποιήσεις τους. Η επίθεση αυτή από τα μετόπισθεν δημιούργησε χάος και πανικό στις Βυζαντινές τάξεις. Καθώς οι στρατιώτες του Θεόδωρου προσπάθησαν να διαφύγουν προς τον νότο, δέχτηκαν επίθεση από το τρίτο απόσπασμα, το οποίο τους περίμενε.
Αυτό ήταν το τελειωτικό χτύπημα για τον Βυζαντινό στρατό που διασκορπίστηκε προς όλες τις κατευθύνσεις. Ο Θεόδωρος επέζησε, με ένα μικρό τμήμα του στρατεύματός του, ενώ οι υπόλοιποι είτε σκοτώθηκαν, είτε συνελήφθησαν αιχμάλωτοι.
Η κατάληψη της Ηλιουπόλεως, μετά από αυτό, ήταν εύκολη. Σε κάποιο μη φρουρούμενο σημείο των τειχών, ο Ζουμπαΐρ και μερικοί επίλεκτοι άνδρες του σκαρφάλωσαν στα τείχη της πόλεως και αφού εξόντωσαν τους σκοπούς, άνοιξαν τις πύλες για το κυρίως σώμα των Μουσουλμάνων που εισήλθε στην πόλη.

Επακόλουθα:
Το αποτέλεσμα της μάχης αυτής ήταν ότι, όχι μόνο η Ηλιούπολη αλλά και το μεγαλύτερο μέρος της νότιας και κεντρικής Αιγύπτου έπεσε στα χέρια των δυνάμεων του Αμρ. Αυτή η μάχη σήμανε την αρχή του τέλους τέλος της Βυζαντινής κυριαρχίας στην Αίγυπτο.

 Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη

Παρατηρήσεις:
  1. O Ουμάρ ιμπν αλ-Χαττάμπ ή Ουμάρ Α΄ ή Ουμάρος, κατά τον χρονικογράφο Θεοφάνη τον Ομολογητή, ήταν ο δεύτερος κατά σειρά χαλίφης, Διαδέχτηκε τον Αμπού Μπακρ το 634 και ήταν χαλίφης μέχρι το 644. Επί των ημερών του το Ισλάμ επεκτάθηκε σε πρωτόγνωρο βαθμό κατακτώντας ολόκληρη την Αυτοκρατορία των Σασσανιδών Περσών και περισσότερα από τα δύο τρίτα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ήταν και «σαχάμπι» (σύντροφος) του Προφήτη Μωάμεθ.