<>
thyreos

Βυζαντινες Μαχες

<>
Άβυδος, 989
Αγροί Κάτωνος, 548
Αγχίαλος (1), 708
Αγχίαλος (2), 763
Αγχίαλος, 917
Άδης, 1057
Αδραμύττιον, 1205
Αδριανούπολη, 324
Αδριανούπολη, 378
Αδριανούπολη, 813
Αδριανούπολη, 1254
Αδριανούπολη, 1369
Αζάζιον, 1030
Αζνανταΐν, 634
Ακροϊνόν, 740
Ακρ. Μερκούριον, 468
Αλεξάνδρεια, 641
Αλεξανδρέτα, 971
Αλτάβα, 578
Άμιδα, 359
Άμιδα, 502-503
Άμιδα, 973
Αμόριον, 838
Ανδρασός, 960
Ανζήν, 838
Ανθηδόνος, 634
Ανίον, 1064
Αντιόχεια, 540
Αντιόχεια, 611
Αντιόχεια, 969
Αντιόχεια Μαιάνδρου,1211
Απάμεια, 998
Απούλια, 1155
Άπρος, 1305
Αράξης, 589
Αρζαμών, 586
Αρίμινον, 538
Αρκαδιούπολις, 970
Αρκαδιούπολις, 1194
Αττάλεια, 1207
Αύξιμος, 539
Αυράσια όρη, 540
Βαβυλών, Αίγυπτος, 640
Βαθυρρύαξ, 872
Βαλάραθος, 591
Βάργυλος, 634
Βασιλικά Θερμά, 979
Βασιλική Λιβάδα, 1050
Βαφεύς, 1302
Βεζούβιος, 553
Βεράτιον, 1281
Βερεγάβα, 759
Βερόη, 1122
Βερσινικία, 813
Βεσκέρα, 682
Βιμινάκιον, 599
Βιτωλίων, 1015
Βολτούρνος, 554
Βόσπορος, 1352
Βουλγαρόφυγον, 896
Βουργάων, 535
Βουσταγάλλορα, 552
Βρινδήσιον, 1156
Γάζακα, 591
Γιαρμούκ, 636
Δαζιμών, 838
Δαμασκός, 634
Δαμιέττη, 853
Δαράς, 530
Δαράς, 573
Δέκιμον, 533
Δημητριάς, 1274
Δημητρίτσι, 1185
Διακενέ, 1050
Διάμπολις, 1049
Διδυμότειχο, 1352
Δορύστολο, 971
Δυρράχιο, 1018
Δυρράχιο, 1081
'Εδεσσα, 1031
Εκατό Βουνοί, 1050
Ελλήσποντος, 324
Έμεσα, 635-636
Επιδρομή Ρως, 860
Επιδρομή Ρως, 941
Επιδρομή Ρως, 1025
Επιδρομή Ρως, 1043
Ερμαία Άκρα, 468
Εχινάδες, 1427
Ζόμπος, 1074
Ηλιούπολις, 640
Ηράκλεια, 806
Θάκια, 545
Θαννούριος, 528
Θάσος, 829
Θεσσαλονίκη, 586
Θεσσαλονίκη, 615
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 676-678
Θεσσαλονίκη, 904
Θεσσαλονίκη, 995
Θεσσαλονίκη, 1014
Θεσσαλονίκη, 1040
Θεσσαλονίκη, 1185
Θεσσαλονίκη, 1224
Θεσσαλονίκη, 1264
Θεσσαλονίκη, 1422-1430
Θωμάς ο Σλάβος, 821-823
Ιερομύαξ, 636
Ιερουσαλήμ, 614
Ιερουσαλήμ, 637
Ιτιές, 377
Καισάρεια, 1073
Καλαβρύη, 1079
Καλλίνικο, 531
Καλλίπολη, 1354
Καλλίπολη, 1366
Κάμπους Αρντιένσις, 316
Κάννες, 1018
Κάβο Μπον, 468
Καπετρου, 1049
Καρχηδών, 698
Καστοριά, 1259
Καστροτζιοβάννι, 859
Κατασύρται, 917
Κεφαλλονιά, 880
Κίβαλι, 316
Κίλλιον, 544
Κλειδίον, 1014
Κλοκότνιτσα, 1230
Κοπίδναδον, 788
Κοτύαιον, 492
Κούνδουρος, 1205
Κρασός, 804
Κρήτη, 824
Κρήτη, 828
Κρήτη, 961
Κτησιφών, 363
Κωνσταντινούπολη, 626
Κωνσταντινούπολη,674-678
Κωνσταντινούπολη,717-718
Κωνσταντινούπολη, 941
Κωνσταντινούπολη, 1047
Κωνσταντινούπολη, 1187
Κωνσταντινούπολη, 1204
Κωνσταντινούπολη, 1235
Κωνσταντινούπολη, 1260
Κωνσταντινούπολη, 1261
Κωνσταντινούπολη, 1422
Κωνσταντινούπολη, 1453
Λαλακάων, 863
Λάρισα, 1084
Λεβούνιον, 1091
Λήμνος, 1025
Λιπάρες, 880
Στήλαι, 880
Μακρύπλαγι, 1264
Μάμμης, 534
Μαντζικέρτ, 1071
Μαοζαμάλχα, 363
Μαράνγκα, 363
Μαρκέλλαι (1), 756
Μαρκέλλαι (2), 792
Μαρκιανούπολις, 377
Μάρτα, 547
Μαρτυρόπολις, 588
Μαυροπόταμος, 844
Μεδιόλανον, 539
Μελαντιάς, 559
Μελιτηνή, 576
Μέμβρησα, 536
Μεσσίνα, 843
Μιλάνο, 539
Μιλβία Γέφυρα, 312
Μπίτολα, 1015
Όρος Σέλευκος, 353
Μοντεπελόζο, 1041
Μοντεματζιόρε, 1041
Μοράβας, 1191
Μούρσα, 351
Μούτα, 629
Μουκέλλιν, 542
Μπαρ, 1042
Μπάρι, 1068-1071
Βερζιτία, 774
Μπρίντιζι, 1156
Μπροκάρ, 634
Μυριοκέφαλον, 1176
Νάπολη, 536
Νέαι Πάτραι, 1274
Νίκαια, 1077
Νίκαια, 1097
Νίκαια, 1328-1331
Νικίου, 646
Νικομήδεια, 782
Νικομήδεια, 1331-1337
Νινευί, 627
Νίσιβις (1), 338
Νίσιβις (3), 350
Νοβιοντούνουμ, 369
Νταδίν, 634
Νταμιέτα, 853
Ντεβίνα, 1279
Noviodunum, 369
Ολιβέντο, 1041
Ονγκάλ, 680
Ορόντης, 994
Όστροβο, 1043
Ούτους, 447
Όφλιμος, 622
Παγκάλεια, 978
Παλακατσίς, 1021
Παλέρμο, 830-831
Πεδιάδα Άρδα, 316
Πελαγονία, 1015
Πελαγονία, 1259
Πελεκάνος, 1329
Περκρί, 1034
Πέτρα, 551
Πετρόης, 1057
Πηγαί, 922
Πηνειού, 1084
Πιρισαμπόρα, 363
Πλίσκα, 811
Ποιμανηνόν, 1224
Πόσων, 863
Πρεσλάβα, 1053
Πρίνιτσα, 1263
Προύσα, 1317-1326
Πύλες Τραϊανού, 986
Ρίμινι, 538
Ρίσκι, 759
Ρόδος, 1249
Ρόδος, 1309
Ρομέττα, 964
Ρομέττα, 1038
Ρουσόκαστρο, 1332
Ρύνδακος, 1211
Ρώμη (1), 537-538
Ρώμη (2), 545 - 546
Σάβος/Σάβα, 388
Σαμάρα, 363
Σάρδεις, 743
Σαρδική, 809
Σάταλα, 530
Σβιντάξ, 1022
Σεβάστεια, 1070
Σεβαστούπολη, 692
Σένα Γκάλικα, 551
Σενιγκάλλια, 551
Σερδική, 809
Σέτινα, 1017
Σίγγαρα, 344
Σιδηρά Γέφυρα, 637
Σίλλυον, 677
Σιρίμνι, 1021
Σίρμιον, 441
Σίρμιον, 580-582
Σίρμιον, 1167
Σίφριος, 503
Σκάλας Βέτερες, 537
Σκαφίδας, 1304
Σολάχων, 586
Σουφετούλα, 647
Σπερχειός, 997
Στρώμνιτσα, 1014
Στρούμβιτσα, 1014
Συρακούσες, 827-828
Συρακούσες, 877-878
Ταγίναι, 552
Ταορμίνα, 902
Ταρσός, 965
Τορνίκιος, 1047
Τριάβνα, 1190
Τρικάμαρον, 533
Τροίνα, 1040
Υέλιον & Λειμμόχειρ, 1177
Φαβέντια, 542
Φάρος, 1043
Φάρσαλα, 1277
Φιλαδέλφεια, 1390
Φιλομήλιον, 1117
Φιράζ, 634
Φοίνιξ, 655
Φορίνο, 663
Φρίγδος, 394
Χαλέπι, 637
Χαλέπι, 962
Χαλέπι, 969
Χαριούπολις, 1051
Χερσόνησος, 447
Χρυσούπολη, 324
  4 ος    αιών
  5 ος    αιών
  6 ος    αιών
  7 ος    αιών
  8 ος    αιών
  9 ος    αιών
10 ος    αιών
11 ος    αιών
12 ος    αιών
13 ος    αιών
14 ος    αιών
15 ος    αιών

Aspis

Μάχη του Δαζιμώνος

(Μάχη του Ανζήν)
χρόνος:

838

22 Ιουλίου 838
Μεγάλη ήττα από τους Άραβες και σοβαρή αποτυχία του αυτοκράτορα Θεόφιλου ★ ★ ★ ★ ★
εχθρός:
Άραβες (Αββασίδες)
τοποθεσία:
Στο φρούριο Δαζιμών, σε στρατηγικό σημείο ανάμεσα στις πόλεις Αμάσεια και Τοκάτ στη Βόρεια Μικρά Ασία
 ακρίβεια θέσης: ●●●●●
τύπος μάχης:
Μάχη εκ Παρατάξεως
πόλεμος:
Αραβικοί Πόλεμοι
σύγχρονη χώρα:
Τουρκία
  Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ.  Θεόφιλος) Οι Εχθροί
Επικεφαλής: Αυτοκράτωρ Θεόφιλος Αφσίν Χαϊντάρ
Δυνάμεις: 25.000 με 40.000 20.000 - 30.000 (με 10.000 έφιππους Τούρκους τοξότες)
Απώλειες: Βαριές Βαριές

Ιστορικό πλαίσιο:
Όταν ο νεαρός και φιλόδοξος αυτοκράτορας Θεόφιλος ανέβηκε στον Βυζαντινό θρόνο (829), ξεκίνησε μια σειρά από αρκετά επιτυχημένες εκστρατείες κατά των Αράβων, που του έδωσαν το δικαίωμα να αυτοπροβάλλεται ως νικηφόρος στρατηλάτης. Το 837, ο Θεόφιλος λεηλάτησε τις πόλεις – Σωζόπετρα και Αρσαμόσατα – τη γενέτειρα(1) των Αββασιδών Χαλίφηδων – και έθεσε τη Μελιτηνή φόρου υποτελή.
Για να τον τιμωρήσει, ο Χαλίφης Αλ-Μουτασίμ(2) οργάνωσε εκστρατεία με στόχο δύο σημαντικές Βυζαντινές πόλεις της κεντρικής Ανατολίας, την Άγκυρα και το Αμόριο. Συγκέντρωσε έναν τεράστιο στρατό στην Ταρσό (80.000 άνδρες), χωρισμένο σε δύο σχηματισμούς: έναν υπό τη διοίκηση του Αλ-Αφσίν(3), ο οποίος εισέβαλε από την περιοχή της Μελιτηνής ενώνοντας τις δυνάμεις του με αυτές του Εμίρη της πόλεως Ομάρ αλ-Άκτα (4) στο Αρμενιακό Θέμα. Η νότια και κυρία δύναμη, υπό τον ίδιο τον Χαλίφη, θα διερχόταν τις Κιλίκιες Πύλες εισερχόμενη στην Καππαδοκία και θα κατευθυνόταν προς Άγκυρα. Εκεί, σύμφωνα με το σχέδιο, ο Αραβικός στρατός θα συνενώνονταν και θα βάδιζε εναντίον του Αμορίου.
Στα μέσα Ιουνίου, ο Αφσίν διέσχισε τα όρη του Αντίταυρου και στρατοπέδευσε στο οχυρό Δαζιμών, στην περιοχή του Πόντου, 280 χλμ. ανατολικά της Άγκυρας. Ο αυτοκράτορας κινήθηκε ανατολικά για να τον αντιμετωπίσει. Στις 21 Ιουλίου, έφτασε στην περιοχή του Δαζιμώνος (μάλλον το σημερινό Dazmana ή Akçatarla, μεταξύ Αμάσειας και Τοκατ) και στρατοπέδευσε επί του λόφου Ανζήν, νότια του οχυρού.

Η Μάχη:
Δαζιμών
O Θεόφιλος υποχωρών στο Ανζήν
Ο Βυζαντινός στρατός επετέθη με το πρώτο φως και στην αρχή τα πήγε καλά: απώθησε τη μία πτέρυγα του αντιπάλου, καταφέρνοντας απώλειες 3.000 ανδρών επί των Αράβων. Περί το μεσημέρι, ο Θεόφιλος αποφάσισε να ενισχύσει την άλλη του πτέρυγα και απέσπασε 2.000 Βυζαντινούς και το «Κουρδικό» απόσπασμα (δηλ. τους εχριστιανισθέντες Χωραμμίτες Πέρσες υπό τον Θεόφοβο) με τους οποίους κινήθηκε πίσω από τις γραμμές του στρατεύματός του. Όμως, τη χρονική εκείνη στιγμή, ο Αφσίν εξαπέλυσε τους Τούρκους ιπποτοξότες του σε μια άγρια αντεπίθεση, η οποία ανέκοψε τη Βυζαντινή προώθηση και επέτρεψε στις Αραβικές δυνάμεις να ανασυνταχθούν.
Οι Βυζαντινοί στρατιώτες παρατήρησαν την απουσία του αυτοκράτορα από τη συνήθη θεση του και νομίζοντας ότι είχε σκοτωθεί, άρχισαν να χάνουν το ηθικό τους. Αυτό σύντομα μετατράπηκε σε μια άτακτη υποχώρηση. Βέβαια, κάποιες μονάδες τελικά κατάφεραν να συμπτυχθούν με τάξη και πειθαρχία και να ανασυνταχθούν σε μια τοποθεσία που καλείται «Χιλιόκωμο».
Ο Θεόφιλος βρέθηκε απομονωμένος, με τα τάγματά του και τους Κούρδους επί του λόφου Ανζήν. Οι Άραβες προχώρησαν σε περικύκλωση του λόφου, όμως οι Βυζαντινοί σώθηκαν από μια ξαφνική βροχή, η οποία χαλαρώνοντας τις χορδές των Τουρκικών τόξων, τα αχρήστεψε για λίγο. Τότε, ο Αφσίν παρήγγειλε στους καταπέλτες να προωθηθούν για να κτυπήσουν τη βυζαντινή θέση.
Τη χρονική εκείνη στιγμή, οι αξιωματικοί του Θεόφιλου, φοβούμενοι προδοσία από τους Χωραμμίτες, τον έπεισαν να αφήσει τον λόφο και να κάνει μια «ηρωική» έξοδο. Έτσι, διασπώντας τις Αραβικές γραμμές και υφιστάμενος πολλά τραύματα σε αυτήν την προσπάθεια, ο Θεόφιλος και η μικρή του συνοδεία κατάφεραν να φθάσουν με ασφάλεια στο Χιλιόκωμο, όπου σταδιακά ανασυγκροτήθηκαν τα υπολείμματα του στρατού του.

Αξιοσημείωτα:
Ήταν η πρώτη αντιπαράθεση σε μάχη του Βυζαντινού στρατού με τους Τούρκους νομάδες από την Κεντρική Ασία, των οποίων οι απόγονοι θα αποτελέσουν αργότερα τους σημαντικότερους αντιπάλους του Βυζαντίου.

Επακόλουθα:
Ο Θεόφιλος επέστρεψε εσπευσμένα στην Πόλη για να διασκεδάσει τις φήμες ότι είχε σκοτωθεί στη μάχη. Οι Άραβες μετά τη νίκη τους, κατέλαβαν την Άγκυρα και το Αμόριο. Ο Θεόφιλος αντεπιτέθηκε το 841 και κατέλαβε τη Μελιτηνή αναγκάζοντας τον Μουτασίμ να συνθηκολογήσει.
Πάντως, η μεγάλη ήττα στο Ανζήν ήταν μια οδυνηρή αποτυχία για έναν πολλά υποσχόμενο βασιλιά. Ο Θεόφιλος πέθανε νέος το 842. Πιστεύεται ότι η υγεία του κλονίσθηκε μετά το Ανζήν (και το Αμόριο) και δεν αποκαταστάθηκε από τότε.

  Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά: Δημοσθένης Λαμπρινάκης

Παρατηρήσεις:
  1. Το ότι τα Αρσαμόσατα ήταν γενέτειρα χαλίφηδων σήμερα θεωρείται εφεύρημα Βυζαντινών συγγραφέων με σκοπό να «συμψηφιστεί» η κατάληψη από τους Άραβες του Αμορίου, που ήταν η γενέτειρα της δυναστείας του Θεόφιλου.
  2. Ο Αλ-Μουτασίμ ήταν ο Χαλίφης του Χαλιφάτου των Αββασιδών μεταξύ του 833 και 842.
  3. Ο Χαϊντάρ ίμπν Καβούς, γνωστός με τον κληρονομικό του τίτλο Αλ Αφσίν, ήταν πολέμαρχος Ιρανικής καταγωγής στην αυλή του Χαλίφη των Αββασιδών και υποτελής πρίγκιπας της Οσρουσάνα (εκτεινόμενης από τη Σαμαρκάνδη έως το Χουτζάντ).
  4. Ο Αμρ ή Ομάρ ιμπν Αμπντ Αλλάχ ιμπν Μαρουάν, γνωστός ως Αλ-Άκτα (ο μονόχειρ) και επίσης αναφερόμενος ως Άμερ ή Άμβρος στις βυζαντινές πηγές, ήταν ο ημιαυτόνομος Άραβας εμίρης της Μαλάτειας (Μελιτηνής) από τα 830 ως τον θάνατό του το 863.