<>
thyreos

Βυζαντινες Μαχες

<>
Άβυδος, 989
Αγροί Κάτωνος, 548
Αγχίαλος (1), 708
Αγχίαλος (2), 763
Αγχίαλος, 917
Άδης, 1057
Αδραμύττιον, 1205
Αδριανούπολη, 324
Αδριανούπολη, 378
Αδριανούπολη, 813
Αδριανούπολη, 1254
Αδριανούπολη, 1369
Αζάζιον, 1030
Αζνανταΐν, 634
Ακροϊνόν, 740
Ακρ. Μερκούριον, 468
Αλεξάνδρεια, 641
Αλεξανδρέτα, 971
Αλτάβα, 578
Άμιδα, 359
Άμιδα, 502-503
Άμιδα, 973
Αμόριον, 838
Ανδρασός, 960
Ανζήν, 838
Ανθηδόνος, 634
Ανίον, 1064
Αντιόχεια, 540
Αντιόχεια, 611
Αντιόχεια, 969
Αντιόχεια Μαιάνδρου,1211
Απάμεια, 998
Απούλια, 1155
Άπρος, 1305
Αράξης, 589
Αρζαμών, 586
Αρίμινον, 538
Αρκαδιούπολις, 970
Αρκαδιούπολις, 1194
Αττάλεια, 1207
Αύξιμος, 539
Αυράσια όρη, 540
Βαβυλών, Αίγυπτος, 640
Βαθυρρύαξ, 872
Βαλάραθος, 591
Βάργυλος, 634
Βασιλικά Θερμά, 979
Βασιλική Λιβάδα, 1050
Βαφεύς, 1302
Βεζούβιος, 553
Βεράτιον, 1281
Βερεγάβα, 759
Βερόη, 1122
Βερσινικία, 813
Βεσκέρα, 682
Βιμινάκιον, 599
Βιτωλίων, 1015
Βολτούρνος, 554
Βόσπορος, 1352
Βουλγαρόφυγον, 896
Βουργάων, 535
Βουσταγάλλορα, 552
Βρινδήσιον, 1156
Γάζακα, 591
Γιαρμούκ, 636
Δαζιμών, 838
Δαμασκός, 634
Δαμιέττη, 853
Δαράς, 530
Δαράς, 573
Δέκιμον, 533
Δημητριάς, 1274
Δημητρίτσι, 1185
Διακενέ, 1050
Διάμπολις, 1049
Διδυμότειχο, 1352
Δορύστολο, 971
Δυρράχιο, 1018
Δυρράχιο, 1081
'Εδεσσα, 1031
Εκατό Βουνοί, 1050
Ελλήσποντος, 324
Έμεσα, 635-636
Επιδρομή Ρως, 860
Επιδρομή Ρως, 941
Επιδρομή Ρως, 1025
Επιδρομή Ρως, 1043
Ερμαία Άκρα, 468
Εχινάδες, 1427
Ζόμπος, 1074
Ηλιούπολις, 640
Ηράκλεια, 806
Θάκια, 545
Θαννούριος, 528
Θάσος, 829
Θεσσαλονίκη, 586
Θεσσαλονίκη, 615
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 676-678
Θεσσαλονίκη, 904
Θεσσαλονίκη, 995
Θεσσαλονίκη, 1014
Θεσσαλονίκη, 1040
Θεσσαλονίκη, 1185
Θεσσαλονίκη, 1224
Θεσσαλονίκη, 1264
Θεσσαλονίκη, 1422-1430
Θωμάς ο Σλάβος, 821-823
Ιερομύαξ, 636
Ιερουσαλήμ, 614
Ιερουσαλήμ, 637
Ιτιές, 377
Καισάρεια, 1073
Καλαβρύη, 1079
Καλλίνικο, 531
Καλλίπολη, 1354
Καλλίπολη, 1366
Κάμπους Αρντιένσις, 316
Κάννες, 1018
Κάβο Μπον, 468
Καπετρου, 1049
Καρχηδών, 698
Καστοριά, 1259
Καστροτζιοβάννι, 859
Κατασύρται, 917
Κεφαλλονιά, 880
Κίβαλι, 316
Κίλλιον, 544
Κλειδίον, 1014
Κλοκότνιτσα, 1230
Κοπίδναδον, 788
Κοτύαιον, 492
Κούνδουρος, 1205
Κρασός, 804
Κρήτη, 824
Κρήτη, 828
Κρήτη, 961
Κτησιφών, 363
Κωνσταντινούπολη, 626
Κωνσταντινούπολη,674-678
Κωνσταντινούπολη,717-718
Κωνσταντινούπολη, 941
Κωνσταντινούπολη, 1047
Κωνσταντινούπολη, 1187
Κωνσταντινούπολη, 1204
Κωνσταντινούπολη, 1235
Κωνσταντινούπολη, 1260
Κωνσταντινούπολη, 1261
Κωνσταντινούπολη, 1422
Κωνσταντινούπολη, 1453
Λαλακάων, 863
Λάρισα, 1084
Λεβούνιον, 1091
Λήμνος, 1025
Λιπάρες, 880
Στήλαι, 880
Μακρύπλαγι, 1264
Μάμμης, 534
Μαντζικέρτ, 1071
Μαοζαμάλχα, 363
Μαράνγκα, 363
Μαρκέλλαι (1), 756
Μαρκέλλαι (2), 792
Μαρκιανούπολις, 377
Μάρτα, 547
Μαρτυρόπολις, 588
Μαυροπόταμος, 844
Μεδιόλανον, 539
Μελαντιάς, 559
Μελιτηνή, 576
Μέμβρησα, 536
Μεσσίνα, 843
Μιλάνο, 539
Μιλβία Γέφυρα, 312
Μπίτολα, 1015
Όρος Σέλευκος, 353
Μοντεπελόζο, 1041
Μοντεματζιόρε, 1041
Μοράβας, 1191
Μούρσα, 351
Μούτα, 629
Μουκέλλιν, 542
Μπαρ, 1042
Μπάρι, 1068-1071
Βερζιτία, 774
Μπρίντιζι, 1156
Μπροκάρ, 634
Μυριοκέφαλον, 1176
Νάπολη, 536
Νέαι Πάτραι, 1274
Νίκαια, 1077
Νίκαια, 1097
Νίκαια, 1328-1331
Νικίου, 646
Νικομήδεια, 782
Νικομήδεια, 1331-1337
Νινευί, 627
Νίσιβις (1), 338
Νίσιβις (3), 350
Νοβιοντούνουμ, 369
Νταδίν, 634
Νταμιέτα, 853
Ντεβίνα, 1279
Noviodunum, 369
Ολιβέντο, 1041
Ονγκάλ, 680
Ορόντης, 994
Όστροβο, 1043
Ούτους, 447
Όφλιμος, 622
Παγκάλεια, 978
Παλακατσίς, 1021
Παλέρμο, 830-831
Πεδιάδα Άρδα, 316
Πελαγονία, 1015
Πελαγονία, 1259
Πελεκάνος, 1329
Περκρί, 1034
Πέτρα, 551
Πετρόης, 1057
Πηγαί, 922
Πηνειού, 1084
Πιρισαμπόρα, 363
Πλίσκα, 811
Ποιμανηνόν, 1224
Πόσων, 863
Πρεσλάβα, 1053
Πρίνιτσα, 1263
Προύσα, 1317-1326
Πύλες Τραϊανού, 986
Ρίμινι, 538
Ρίσκι, 759
Ρόδος, 1249
Ρόδος, 1309
Ρομέττα, 964
Ρομέττα, 1038
Ρουσόκαστρο, 1332
Ρύνδακος, 1211
Ρώμη (1), 537-538
Ρώμη (2), 545 - 546
Σάβος/Σάβα, 388
Σαμάρα, 363
Σάρδεις, 743
Σαρδική, 809
Σάταλα, 530
Σβιντάξ, 1022
Σεβάστεια, 1070
Σεβαστούπολη, 692
Σένα Γκάλικα, 551
Σενιγκάλλια, 551
Σερδική, 809
Σέτινα, 1017
Σίγγαρα, 344
Σιδηρά Γέφυρα, 637
Σίλλυον, 677
Σιρίμνι, 1021
Σίρμιον, 441
Σίρμιον, 580-582
Σίρμιον, 1167
Σίφριος, 503
Σκάλας Βέτερες, 537
Σκαφίδας, 1304
Σολάχων, 586
Σουφετούλα, 647
Σπερχειός, 997
Στρώμνιτσα, 1014
Στρούμβιτσα, 1014
Συρακούσες, 827-828
Συρακούσες, 877-878
Ταγίναι, 552
Ταορμίνα, 902
Ταρσός, 965
Τορνίκιος, 1047
Τριάβνα, 1190
Τρικάμαρον, 533
Τροίνα, 1040
Υέλιον & Λειμμόχειρ, 1177
Φαβέντια, 542
Φάρος, 1043
Φάρσαλα, 1277
Φιλαδέλφεια, 1390
Φιλομήλιον, 1117
Φιράζ, 634
Φοίνιξ, 655
Φορίνο, 663
Φρίγδος, 394
Χαλέπι, 637
Χαλέπι, 962
Χαλέπι, 969
Χαριούπολις, 1051
Χερσόνησος, 447
Χρυσούπολη, 324
  4 ος    αιών
  5 ος    αιών
  6 ος    αιών
  7 ος    αιών
  8 ος    αιών
  9 ος    αιών
10 ος    αιών
11 ος    αιών
12 ος    αιών
13 ος    αιών
14 ος    αιών
15 ος    αιών

Aspis

Μάχη του Μαντζικέρτ

χρόνος:

1071

19 Αυγούστου 1071
Καταστρεπτική ήττα από τους Σελτζούκους Τούρκους με ολέθριες συνέπειες ★ ★ ★ ★ ★
εχθρός:
Σελτζούκοι Τούρκοι
τοποθεσία:
Βορείως της λίμνης Βαν, στο σημερινό Malazgirt, στα βάθη της Ανατολίας
 ακρίβεια θέσης: ●●●●●
τύπος μάχης:
Μάχη εκ Παρατάξεως
πόλεμος:
Πόλεμοι εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων
σύγχρονη χώρα:
Τουρκία
  Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ.  Ρωμανός Δ' Διογένης) Οι Εχθροί
Επικεφαλής: Αυτοκράτωρ Ρωμανός Δ’ Διογένης Αλπ Αρσλάν
Δυνάμεις: 35.000 30.000
Απώλειες: 4000 με 8000, 4000 αιχμάλωτοι

Ιστορικό πλαίσιο:
Η πρώτη επαφή των Βυζαντινών με τους Σελτζούκους Τούρκους έγινε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κωνσταντίνου Θ’ Μονομάχου το 1046, όταν οι Σελτζούκοι εισέβαλαν στην Αρμενία. Ο Κωνσταντίνος Θ’ πέτυχε μια συμφωνία ειρήνης η οποία κράτησε μέχρι το 1064, όταν οι Σελτζούκοι κυρίευσαν και ισοπέδωσαν το Ανί, την Αρμενική πρωτεύουσα. Το 1067 κατέλαβαν την Καισάρεια, ένα γεγονός που συντάραξε τους Βυζαντινούς που άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι οι Σελτζούκοι ήταν μια σοβαρή απειλή. Αυτός ήταν ένας από τους λόγους που έκανε την Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα χήρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ι’ Δούκα να παντρευτεί τον έμπειρο στρατηγό Ρωμανό Δ’ Διογένη που ανέβηκε στον θρόνο έχοντας ως συναυτοκράτορα τον γιο τής Ευδοκίας Μιχαήλ Ζ’ Δούκα.
Ο Ρωμανός, μετά από μερικές γρήγορες στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις, εξεστράτευσε κατά των Σελτζούκων το 1068-1069, με περιορισμένη επιτυχία. Την άνοιξη του 1071, επανέλαβε την εκστρατεία στην ανατολική Μικρά Ασία. Τον Ρωμανό συνόδευε ο Ανδρόνικος Δούκας, ένας πολιτικός του αντίπαλος. Το στράτευμα ήταν ένα μωσαϊκό που περιλάμβανε μέρος της Βαράγγιας φρουράς και μονάδες Γεωργιανών, Αρμενίων και Σύριων, αμφιβόλου ποιότητας και εμπιστοσύνης. Επίσης, πολλούς μισθοφόρους, Φράγκους και Νορμανδούς κατάφρακτους ιππότες και Τουρκικό ελαφρύ ιππικό. Η συνολική δύναμη υπολογίζεται από 40.000 μέχρι 70.000 άνδρες. Από αυτούς, μόνο οι 10.000 ήταν Βυζαντινός τακτικός στρατός.
Ο Ρωμανός βάδισε προς τη λίμνη Βαν, με σκοπό να ανακαταλάβει το Μαντζικέρτ (που ήταν πόλη με φρούριο) και το διπλανό φρούριο της Χαλάτας (ή Χλιάτ ή Αχλάτ). Ο Σελτζούκος Σουλτάνος Αλπ Αρσλάν(1) βρίσκονταν στην περιοχή με 30.000 ιππείς, αλλά ο Ρωμανός δεν το γνώριζε, καθώς δεν μπήκε στον κόπο να στείλει ομάδα αναγνώρισης. Ο Ρωμανός διαίρεσε το στράτευμά του και έστειλε ένα μεγάλο απόσπασμα (πιθανώς γύρω στους 20.000 άνδρες) για να καταλάβει τη Χαλάτα, ενώ οι υπόλοιποι βάδισαν κατά του Μαντζικέρτ. Το απόσπασμα στη Χαλάτα που διοικούσε ο Ιωσήφ Ταρχανειώτης και συμμετείχε ο Φράγκος Ουρσέλιος ντε Μπρυγιέ αποκόπηκε και δεν μπόρεσε να βοηθήσει. Πιθανόν οπισθοχώρησε δίχως να ειδοποιήσει τον Ρωμανό, μια ενέργεια που θεωρήθηκε από κάποιους ιστορικούς προδοτική.
Ο Ρωμανός κατέλαβε το Μαντζικέρτ, όμως λίγο μετά οι δυνάμεις του συνάντησαν την ορδή των Σελτζούκων. Η μη αναμενόμενη εμπλοκή και οι αψιμαχίες που ακολούθησαν αποδιοργάνωσαν τους Βυζαντινούς και ο Ρωμανός διέταξε σύμπτυξη προς το Μαντζικέρτ για να ανασυνταχθεί. Το μισθοφορικό ελαφρύ ιππικό του (κυρίως Τούρκοι), πιστεύοντας ότι ο αυτοκράτορας είχε ηττηθεί, λιποτάκτησαν, εγκαταλείποντας τον Ρωμανό με λιγότερους από 35.000 άνδρες για την τελική αναμέτρηση.

Η Μάχη:
Μαντζικέρτ
Ο Αλπ Αρσλάν ταπεινώνει τον Ρωμανό Διογένη
Κατά την ημέρα που οι Έλληνες θα ονομάσουν αργότερα «αποφράδα μέρα», ο Σελτζουκικός στρατός παρατάχθηκε για μάχη σε σχήμα ημισελήνου, ενώ ο Βυζαντινός στρατός σχημάτισε τετράγωνη φάλαγγα. Ο Ρωμανός έλαβε θέση στο κέντρο, μπροστά από την πρώτη γραμμή, ενώ ο Ανδρόνικος Δούκας ηγήθηκε των δυνάμεων της εφεδρείας στην οπισθοφυλακή. Όλοι σχεδόν οι Σελτζούκοι ήταν έφιπποι και οι περισσότεροι ήταν ιπποτοξότες, ενώ, αντίθετα από τους αντιπάλους τους, αποτελούσε ένα ομογενές σύνολο, αφοσιωμένο στον ηγέτη τους.
Οι Σελτζούκοι τοξότες έριχναν βροχή από βέλη στους Βυζαντινούς καθώς εκείνοι πλησίαζαν. Το κέντρο του σχηματισμού τους οπισθοχωρούσε συνεχώς, ενώ οι πτέρυγες κινούνταν προς περικύκλωση του εχθρού. Στην αρχή, οι Βυζαντινοί σημείωσαν πρόοδο. Άντεξαν στις επιθέσεις με τα βέλη και κατέλαβαν το στρατόπεδο του Αρσλάν προς το τέλος του απογεύματος.
Όμως με τους Σελτζούκους να αποφεύγουν τη μάχη, μέχρι το σούρουπο, ο Ρωμανός διέταξε υποχώρηση. Οι Σελτζούκοι άρχισαν να παρενοχλούν την υποχώρηση και ο Ρωμανός αποφάσισε να γυρίσει πίσω και να αντεπιτεθεί. Όμως, το στράτευμά του ήταν ήδη αποδιοργανωμένο. Ο Δούκας, όντας πολιτικός του αντίπαλος, επιδεικτικά αγνόησε τον αυτοκράτορα και εγκατέλειψε αντί να καλύψει την απαγκίστρωση του αυτοκράτορα. Με τους Βυζαντινούς σε μεγάλη σύγχυση, οι Σελτζούκοι εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία και εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση. Η δεξιά πτέρυγα κατέρρευσε και τα υπολείμματα του Βυζαντινού κέντρου, συμπεριλαμβανομένης της Βαράγγιας φρουράς, κυκλώθηκαν και εξολοθρεύτηκαν.
Ο Ρωμανός πληγώθηκε και συνελήφθη αιχμάλωτος.

Αξιοσημείωτα:
Ο Ρωμανός προσήχθη ενώπιον του Αλπ Αρσλάν, ο οποίος δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ο άνθρωπος που ήταν μπροστά του καλυμμένος με λάσπη και αίμα ήταν ο αυτοκράτορας. Σε μια συμβολική κίνηση, ο Σουλτάνος πάτησε με την μπότα του τον λαιμό του αυτοκράτορα, όμως κατά τα άλλα του φέρθηκε καλά και τον άφησε ελεύθερο μετά από μια εβδομάδα, αφού ο Ρωμανός υπέγραψε μια ταπεινωτική συνθήκη.
Οι Βυζαντινοί του φέρθηκαν χειρότερα. Εκθρονίστηκε από τους Δούκες, που τον τύφλωσαν και σύντομα πέθανε.

Επακόλουθα:
Το πρωτοφανές γεγονός της αιχμαλωσίας ενός Ρωμαίου αυτοκράτορα προκάλεσε βαθιά εντύπωση διεθνώς και καταρράκωσε το κύρος του Βυζαντίου.
Αν και η μάχη δεν ήταν σφαγή, υπήρξε η πιο καθοριστική καταστροφή στη Βυζαντινή ιστορία. Ακολούθησε μια αλυσίδα γεγονότων τα οποία οδήγησαν στην απώλεια από την Αυτοκρατορία της καρδιάς της Μικράς Ασίας και τη βαθμιαία τουρκοποίησή της. Η Βυζαντινή κυριαρχία στην ανατολή δεν ανέκαμψε ποτέ.

 Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη

Παρατηρήσεις:
  1. O Αλπ Αρσλάν ή Μουχάμαντ ιμπν Νταούντ ( 20 Ιανουαρίου 1026/1032 – 15 Δεκεμβρίου 1072), ήταν ο δεύτερος Σουλτάνος της Σελτζουκικής Αυτοκρατορίας στην Περσία και το Ιράκ (1063 – 1072). Οι νίκες επί των αντιπάλων του, του έδωσαν τον τίτλο «Αλπ Αρσλάν» που μεταφράζεται σε «ηρωικό λιοντάρι».