<>
thyreos

Βυζαντινες Μαχες

<>
Άβυδος, 989
Αγροί Κάτωνος, 548
Αγχίαλος (1), 708
Αγχίαλος (2), 763
Αγχίαλος, 917
Άδης, 1057
Αδραμύττιον, 1205
Αδριανούπολη, 324
Αδριανούπολη, 378
Αδριανούπολη, 813
Αδριανούπολη, 1254
Αδριανούπολη, 1369
Αζάζιον, 1030
Αζνανταΐν, 634
Ακροϊνόν, 740
Ακρ. Μερκούριον, 468
Αλεξάνδρεια, 641
Αλεξανδρέτα, 971
Αλτάβα, 578
Άμιδα, 359
Άμιδα, 502-503
Άμιδα, 973
Αμόριον, 838
Ανδρασός, 960
Ανζήν, 838
Ανθηδόνος, 634
Ανίον, 1064
Αντιόχεια, 540
Αντιόχεια, 611
Αντιόχεια, 969
Αντιόχεια Μαιάνδρου,1211
Απάμεια, 998
Απούλια, 1155
Άπρος, 1305
Αράξης, 589
Αρζαμών, 586
Αρίμινον, 538
Αρκαδιούπολις, 970
Αρκαδιούπολις, 1194
Αττάλεια, 1207
Αύξιμος, 539
Αυράσια όρη, 540
Βαβυλών, Αίγυπτος, 640
Βαθυρρύαξ, 872
Βαλάραθος, 591
Βάργυλος, 634
Βασιλικά Θερμά, 979
Βασιλική Λιβάδα, 1050
Βαφεύς, 1302
Βεζούβιος, 553
Βεράτιον, 1281
Βερεγάβα, 759
Βερόη, 1122
Βερσινικία, 813
Βεσκέρα, 682
Βιμινάκιον, 599
Βιτωλίων, 1015
Βολτούρνος, 554
Βόσπορος, 1352
Βουλγαρόφυγον, 896
Βουργάων, 535
Βουσταγάλλορα, 552
Βρινδήσιον, 1156
Γάζακα, 591
Γιαρμούκ, 636
Δαζιμών, 838
Δαμασκός, 634
Δαμιέττη, 853
Δαράς, 530
Δαράς, 573
Δέκιμον, 533
Δημητριάς, 1274
Δημητρίτσι, 1185
Διακενέ, 1050
Διάμπολις, 1049
Διδυμότειχο, 1352
Δορύστολο, 971
Δυρράχιο, 1018
Δυρράχιο, 1081
'Εδεσσα, 1031
Εκατό Βουνοί, 1050
Ελλήσποντος, 324
Έμεσα, 635-636
Επιδρομή Ρως, 860
Επιδρομή Ρως, 941
Επιδρομή Ρως, 1025
Επιδρομή Ρως, 1043
Ερμαία Άκρα, 468
Εχινάδες, 1427
Ζόμπος, 1074
Ηλιούπολις, 640
Ηράκλεια, 806
Θάκια, 545
Θαννούριος, 528
Θάσος, 829
Θεσσαλονίκη, 586
Θεσσαλονίκη, 615
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 676-678
Θεσσαλονίκη, 904
Θεσσαλονίκη, 995
Θεσσαλονίκη, 1014
Θεσσαλονίκη, 1040
Θεσσαλονίκη, 1185
Θεσσαλονίκη, 1224
Θεσσαλονίκη, 1264
Θεσσαλονίκη, 1422-1430
Θωμάς ο Σλάβος, 821-823
Ιερομύαξ, 636
Ιερουσαλήμ, 614
Ιερουσαλήμ, 637
Ιτιές, 377
Καισάρεια, 1073
Καλαβρύη, 1079
Καλλίνικο, 531
Καλλίπολη, 1354
Καλλίπολη, 1366
Κάμπους Αρντιένσις, 316
Κάννες, 1018
Κάβο Μπον, 468
Καπετρου, 1049
Καρχηδών, 698
Καστοριά, 1259
Καστροτζιοβάννι, 859
Κατασύρται, 917
Κεφαλλονιά, 880
Κίβαλι, 316
Κίλλιον, 544
Κλειδίον, 1014
Κλοκότνιτσα, 1230
Κοπίδναδον, 788
Κοτύαιον, 492
Κούνδουρος, 1205
Κρασός, 804
Κρήτη, 824
Κρήτη, 828
Κρήτη, 961
Κτησιφών, 363
Κωνσταντινούπολη, 626
Κωνσταντινούπολη,674-678
Κωνσταντινούπολη,717-718
Κωνσταντινούπολη, 941
Κωνσταντινούπολη, 1047
Κωνσταντινούπολη, 1187
Κωνσταντινούπολη, 1204
Κωνσταντινούπολη, 1235
Κωνσταντινούπολη, 1260
Κωνσταντινούπολη, 1261
Κωνσταντινούπολη, 1422
Κωνσταντινούπολη, 1453
Λαλακάων, 863
Λάρισα, 1084
Λεβούνιον, 1091
Λήμνος, 1025
Λιπάρες, 880
Στήλαι, 880
Μακρύπλαγι, 1264
Μάμμης, 534
Μαντζικέρτ, 1071
Μαοζαμάλχα, 363
Μαράνγκα, 363
Μαρκέλλαι (1), 756
Μαρκέλλαι (2), 792
Μαρκιανούπολις, 377
Μάρτα, 547
Μαρτυρόπολις, 588
Μαυροπόταμος, 844
Μεδιόλανον, 539
Μελαντιάς, 559
Μελιτηνή, 576
Μέμβρησα, 536
Μεσσίνα, 843
Μιλάνο, 539
Μιλβία Γέφυρα, 312
Μπίτολα, 1015
Όρος Σέλευκος, 353
Μοντεπελόζο, 1041
Μοντεματζιόρε, 1041
Μοράβας, 1191
Μούρσα, 351
Μούτα, 629
Μουκέλλιν, 542
Μπαρ, 1042
Μπάρι, 1068-1071
Βερζιτία, 774
Μπρίντιζι, 1156
Μπροκάρ, 634
Μυριοκέφαλον, 1176
Νάπολη, 536
Νέαι Πάτραι, 1274
Νίκαια, 1077
Νίκαια, 1097
Νίκαια, 1328-1331
Νικίου, 646
Νικομήδεια, 782
Νικομήδεια, 1331-1337
Νινευί, 627
Νίσιβις (1), 338
Νίσιβις (3), 350
Νοβιοντούνουμ, 369
Νταδίν, 634
Νταμιέτα, 853
Ντεβίνα, 1279
Noviodunum, 369
Ολιβέντο, 1041
Ονγκάλ, 680
Ορόντης, 994
Όστροβο, 1043
Ούτους, 447
Όφλιμος, 622
Παγκάλεια, 978
Παλακατσίς, 1021
Παλέρμο, 830-831
Πεδιάδα Άρδα, 316
Πελαγονία, 1015
Πελαγονία, 1259
Πελεκάνος, 1329
Περκρί, 1034
Πέτρα, 551
Πετρόης, 1057
Πηγαί, 922
Πηνειού, 1084
Πιρισαμπόρα, 363
Πλίσκα, 811
Ποιμανηνόν, 1224
Πόσων, 863
Πρεσλάβα, 1053
Πρίνιτσα, 1263
Προύσα, 1317-1326
Πύλες Τραϊανού, 986
Ρίμινι, 538
Ρίσκι, 759
Ρόδος, 1249
Ρόδος, 1309
Ρομέττα, 964
Ρομέττα, 1038
Ρουσόκαστρο, 1332
Ρύνδακος, 1211
Ρώμη (1), 537-538
Ρώμη (2), 545 - 546
Σάβος/Σάβα, 388
Σαμάρα, 363
Σάρδεις, 743
Σαρδική, 809
Σάταλα, 530
Σβιντάξ, 1022
Σεβάστεια, 1070
Σεβαστούπολη, 692
Σένα Γκάλικα, 551
Σενιγκάλλια, 551
Σερδική, 809
Σέτινα, 1017
Σίγγαρα, 344
Σιδηρά Γέφυρα, 637
Σίλλυον, 677
Σιρίμνι, 1021
Σίρμιον, 441
Σίρμιον, 580-582
Σίρμιον, 1167
Σίφριος, 503
Σκάλας Βέτερες, 537
Σκαφίδας, 1304
Σολάχων, 586
Σουφετούλα, 647
Σπερχειός, 997
Στρώμνιτσα, 1014
Στρούμβιτσα, 1014
Συρακούσες, 827-828
Συρακούσες, 877-878
Ταγίναι, 552
Ταορμίνα, 902
Ταρσός, 965
Τορνίκιος, 1047
Τριάβνα, 1190
Τρικάμαρον, 533
Τροίνα, 1040
Υέλιον & Λειμμόχειρ, 1177
Φαβέντια, 542
Φάρος, 1043
Φάρσαλα, 1277
Φιλαδέλφεια, 1390
Φιλομήλιον, 1117
Φιράζ, 634
Φοίνιξ, 655
Φορίνο, 663
Φρίγδος, 394
Χαλέπι, 637
Χαλέπι, 962
Χαλέπι, 969
Χαριούπολις, 1051
Χερσόνησος, 447
Χρυσούπολη, 324
  4 ος    αιών
  5 ος    αιών
  6 ος    αιών
  7 ος    αιών
  8 ος    αιών
  9 ος    αιών
10 ος    αιών
11 ος    αιών
12 ος    αιών
13 ος    αιών
14 ος    αιών
15 ος    αιών

Aspis

Μάχη του Λαλακάοντος

(Μάχη του Πόσων)
χρόνος:

863

3 Σεπτεμβρίου 863
Αποφασιστική Βυζαντινή νίκη εναντίον των Αράβων της Μελιτηνής ★ ★ ★ ★ ★
εχθρός:
Άραβες (Μελιτηνής)
τοποθεσία:
Στον ποταμό Λαλακάοντα, σε τοποθεσία με το όνομα Πρόσων ή Πόσων, κάπου στη λεκάνη που σχηματίζει ο ποταμός Άλυς και μάλλον 130 χλμ. ΝΑ της Αμισού
 ακρίβεια θέσης: ●●●●
τύπος μάχης:
Μάχη εκ Παρατάξεως
πόλεμος:
Αραβικοί Πόλεμοι
σύγχρονη χώρα:
Τουρκία
  Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ.  Μιχαήλ Γ' ο Μέθυσος) Οι Εχθροί
Επικεφαλής: Πατρίκιος Πετρωνάς Εμίρης Ομάρ Αλ-Άκτα
Δυνάμεις:
Απώλειες:

Ιστορικό πλαίσιο:
Μετά από τις αραβικές κατακτήσεις του 7ου αιώνα, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρέθηκε περιορισμένη στη Μικρά Ασία. Οι Αραβικές επιδρομές συνεχίστηκαν τον 8ο και 9ο αιώνα. Το Βυζάντιο βρισκόταν συνεχώς σε άμυνα, και γνώρισε μερικές καταστροφικές ήττες. Μετά το 842 και την άνοδο των ημι-αυτόνομων εμιράτων ανατολικά των Βυζαντινών συνόρων, οι Βυζαντινοί βαθμιαία μπόρεσαν να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους.
Το 850, οι πιο επίμονες απειλές για την Αυτοκρατορία ήταν το Εμιράτο της Μελιτηνής, το Εμιράτο της Ταρσού, το Εμιράτο του Καλικαλά (Θεοδοσιούπολη της Αρμενίας, σύγχρονο Ερζερούμ) και οι Παυλικιανοί της Τεφρικής.
Το καλοκαίρι του 863, ο Εμίρης της Μελιτηνής Ομάρ αλ-Ακτα(1) (ο «μονόχειρ»), κτύπησε ξανά, ενώνοντας τις δυνάμεις του με αυτές της Ταρσού για μια επιδρομή εντός της Καππαδοκίας. Πολύ πιθανόν να ήταν μαζί τους και ένα απόσπασμα Παυλικιανών υπό τον Καρβέα. Οι Άραβες έφθασαν μέχρι την Τυάνα, εκεί όμως το στράτευμα της Ταρσού επέστρεψε πίσω, ενώ ο εμίρης της Μελιτηνής αποφάσισε να συνεχίσει μόνος του.
Σύμφωνα με αραβικές πηγές, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ (ο «Μέθυσος») έστειλε στρατό που συγκρούσθηκε με τους Άραβες στην τοποθεσία Marj al-Usquf (Λιβάδι του Επισκόπου), ένα υψίπεδο κοντά στη Μαλακοπή, βόρεια της Ναζιανζούς. Η μάχη ήταν αιματηρή, με πολλές απώλειες και από τις δύο πλευρές. Τελικά, οι Άραβες κατάφεραν να επικρατήσουν και συνέχισαν την επιδρομή τους προς βορρά, εντός του Αρμενιακού Θέματος, φθάνοντας τελικά στη Μαύρη Θάλασσα και λεηλατώντας το λιμάνι της Αμισού (Σαμψούντα).
Όταν ο Μιχαήλ έμαθε για την πτώση της Αμισού, διέταξε να οργανωθεί μια μεγάλη στρατιά, τη διοίκηση της οποίας ανέθεσε στον θείο του Δομέστικο των Σχολών Πετρωνά(2). Τρία χωριστά στρατεύματα σχηματίσθηκαν, τα οποία προήλασαν ανατολικά συγκλίνοντας πάνω στους Άραβες εισβολείς.

Η Μάχη:
Λαλακάων
Η μάχη Λαλακάοντος στο χειρόγραφο Σκυλίτζη
Οι τρεις χωριστοί Βυζαντινοί σχηματισμοί πλησιάζοντας από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις, κατάφεραν να συγκλίνουν την ίδια ακριβώς μέρα (2 Σεπτεμβρίου) και να περικυκλώσουν το μικρότερο στράτευμα του Ομάρ σε μια τοποθεσία που καλείται Πόσον κοντά στον ποταμό Λαλακάοντα (αταύτιστος) κάπου νότια από τη Σαμψούντα.
Πίσω από τη θέση των Αράβων υπήρχε ένας λόφος σε στρατηγική θέση ο οποίος έλεγχε και μοναδικό πλέον δρόμο διαφυγής γι’ αυτούς. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, τόσο οι Άραβες όσο και οι Βυζαντινοί προσπάθησαν να τον καταλάβουν, και τελικά οι Βυζαντινοί υπερίσχυσαν. Την επόμενη ημέρα, 3 Σεπτεμβρίου, ο Ομάρ δεν είχε άλλη επιλογή από το να επιτεθεί και αποφάσισε να ρίξει ολόκληρη τη δύναμή του προς τα δυτικά, όπου βρίσκονταν ο Πετρωνάς, ελπίζοντας να μπορέσει να διασπάσει την αντίπαλη παράταξη. Οι Βυζαντινοί, όμως άντεξαν δίνοντας στις δύο άλλες πτέρυγες τον χρόνο να πλησιάσουν και να επιτεθούν στα μετόπισθεν και τα πλευρά των Αράβων.
Η σφαγή ήταν πλήρης. Το μεγαλύτερο μέρος του Αραβικού στρατεύματος και ο ίδιος ο Ομάρ έπεσαν στο πεδίο της μάχης. Πιθανώς, ανάμεσα στις απώλειες να ήταν και ο Παυλικιανός ηγέτης Καρβέας.
Μόνο ο γιος του εμίρη, επικεφαλής μικρής δύναμης, κατάφερε να διαφύγει από το πεδίο της μάχης προς νότο, μέσω των διαβάσεων του Χαρσιανού. Κυνηγήθηκε, όμως, από τον Μαχαίρα, τον Κλεισουράρχη(3) του Χαρσιανού, ηττήθηκε και αιχμαλωτίστηκε με πολλούς από τους άνδρες του.
Ο Πετρωνάς επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη θριαμβευτής έχοντας πετύχει μια μεγάλη νίκη για το Βυζάντιο εναντίον των Αράβων, μετά από πάρα πολύ καιρό.

Αξιοσημείωτα:
Η νίκη ενέπνευσε τη σύνθεση ενός από τα παλαιότερα σωζόμενα ακριτικά (ηρωικά) ποιήματα: Το «Άσμα του Αρμούρη» με 200 στίχους , σε δεκαπεντασύλλαβο ανομοιοκατάληκτο ιαμβικό μέτρο. Σήμερα διασώζονται δύο χειρόγραφα του άσματος, ένα στην Αγία Πετρούπολη, που είναι το μόνο που έχει δημοσιευθεί, και ένα στο Τοπ Καπί.

Επακόλουθα:
Η μάχη αυτή αποτέλεσε ένα σημείο καμπής. Κατέστρεψε ολοκληρωτικά την ισχύ της Μελιτηνής (που δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα για πολλές δεκαετίες) και ανέτρεψε τους συσχετισμούς με τους Άραβες στην περιοχή. Ήταν η αρχή μιας επιτυχούς εκατονταετούς επιθετικής δραστηριότητας και εδαφικών κερδών προς τα ανατολικά.

Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά: Δημοσθένης Λαμπρινάκης

Παρατηρήσεις:
  1. Ο Αμρ ή Ομάρ ιμπν Αμπντ Αλλάχ ιμπν Μαρουάν ή Ομάρ ιμπν Ουμπάυντ Αλλάχ ιμπν Μαρουάν, με το επώνυμο αλ-Άκτα, «ο μονόχειρ», επίσης αναφερόμενος ως Άμερ ή Άμβρος στις βυζαντινές πηγές, ήταν ο ημιαυτόνομος Άραβας εμίρης της Μελιτηνής από τα 830 ως τον θάνατό του στη Μάχη του Λαλακάοντος.
  2. Ο Πετρωνάς ήταν βυζαντινός αξιωματούχος, αδελφός τη αυτοκράτειρας Θεοδώρας. Είχε τα αξιώματα του πατρίκιου και δρουγγάριου της βίγλας και του δομέστικου των σχολών.
  3. Κλεισουριάρχης: Διοικητή κλεισούρας ή κλεισαρχίας. Η τελευταία ήταν στρατιωτική μονάδα με καθήκον την άμυνα ορεινού περάσματος· ο όρος χρησιμοποιείται επίσης για να δηλώσει διοικητική μονάδα μικρότερη από το Θέμα. Η κλεισούρα Χαρσιανού αργότερα έγινε Θέμα.