<>
thyreos

Βυζαντινες Μαχες

<>
Άβυδος, 989
Αγροί Κάτωνος, 548
Αγχίαλος (1), 708
Αγχίαλος (2), 763
Αγχίαλος, 917
Άδης, 1057
Αδραμύττιον, 1205
Αδριανούπολη, 324
Αδριανούπολη, 378
Αδριανούπολη, 813
Αδριανούπολη, 1254
Αδριανούπολη, 1369
Αζάζιον, 1030
Αζνανταΐν, 634
Ακροϊνόν, 740
Ακρ. Μερκούριον, 468
Αλεξάνδρεια, 641
Αλεξανδρέτα, 971
Αλτάβα, 578
Άμιδα, 359
Άμιδα, 502-503
Άμιδα, 973
Αμόριον, 838
Ανδρασός, 960
Ανζήν, 838
Ανθηδόνος, 634
Ανίον, 1064
Αντιόχεια, 540
Αντιόχεια, 611
Αντιόχεια, 969
Αντιόχεια Μαιάνδρου,1211
Απάμεια, 998
Απούλια, 1155
Άπρος, 1305
Αράξης, 589
Αρζαμών, 586
Αρίμινον, 538
Αρκαδιούπολις, 970
Αρκαδιούπολις, 1194
Αττάλεια, 1207
Αύξιμος, 539
Αυράσια όρη, 540
Βαβυλών, Αίγυπτος, 640
Βαθυρρύαξ, 872
Βαλάραθος, 591
Βάργυλος, 634
Βασιλικά Θερμά, 979
Βασιλική Λιβάδα, 1050
Βαφεύς, 1302
Βεζούβιος, 553
Βεράτιον, 1281
Βερεγάβα, 759
Βερόη, 1122
Βερσινικία, 813
Βεσκέρα, 682
Βιμινάκιον, 599
Βιτωλίων, 1015
Βολτούρνος, 554
Βόσπορος, 1352
Βουλγαρόφυγον, 896
Βουργάων, 535
Βουσταγάλλορα, 552
Βρινδήσιον, 1156
Γάζακα, 591
Γιαρμούκ, 636
Δαζιμών, 838
Δαμασκός, 634
Δαμιέττη, 853
Δαράς, 530
Δαράς, 573
Δέκιμον, 533
Δημητριάς, 1274
Δημητρίτσι, 1185
Διακενέ, 1050
Διάμπολις, 1049
Διδυμότειχο, 1352
Δορύστολο, 971
Δυρράχιο, 1018
Δυρράχιο, 1081
'Εδεσσα, 1031
Εκατό Βουνοί, 1050
Ελλήσποντος, 324
Έμεσα, 635-636
Επιδρομή Ρως, 860
Επιδρομή Ρως, 941
Επιδρομή Ρως, 1025
Επιδρομή Ρως, 1043
Ερμαία Άκρα, 468
Εχινάδες, 1427
Ζόμπος, 1074
Ηλιούπολις, 640
Ηράκλεια, 806
Θάκια, 545
Θαννούριος, 528
Θάσος, 829
Θεσσαλονίκη, 586
Θεσσαλονίκη, 615
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 676-678
Θεσσαλονίκη, 904
Θεσσαλονίκη, 995
Θεσσαλονίκη, 1014
Θεσσαλονίκη, 1040
Θεσσαλονίκη, 1185
Θεσσαλονίκη, 1224
Θεσσαλονίκη, 1264
Θεσσαλονίκη, 1422-1430
Θωμάς ο Σλάβος, 821-823
Ιερομύαξ, 636
Ιερουσαλήμ, 614
Ιερουσαλήμ, 637
Ιτιές, 377
Καισάρεια, 1073
Καλαβρύη, 1079
Καλλίνικο, 531
Καλλίπολη, 1354
Καλλίπολη, 1366
Κάμπους Αρντιένσις, 316
Κάννες, 1018
Κάβο Μπον, 468
Καπετρου, 1049
Καρχηδών, 698
Καστοριά, 1259
Καστροτζιοβάννι, 859
Κατασύρται, 917
Κεφαλλονιά, 880
Κίβαλι, 316
Κίλλιον, 544
Κλειδίον, 1014
Κλοκότνιτσα, 1230
Κοπίδναδον, 788
Κοτύαιον, 492
Κούνδουρος, 1205
Κρασός, 804
Κρήτη, 824
Κρήτη, 828
Κρήτη, 961
Κτησιφών, 363
Κωνσταντινούπολη, 626
Κωνσταντινούπολη,674-678
Κωνσταντινούπολη,717-718
Κωνσταντινούπολη, 941
Κωνσταντινούπολη, 1047
Κωνσταντινούπολη, 1187
Κωνσταντινούπολη, 1204
Κωνσταντινούπολη, 1235
Κωνσταντινούπολη, 1260
Κωνσταντινούπολη, 1261
Κωνσταντινούπολη, 1422
Κωνσταντινούπολη, 1453
Λαλακάων, 863
Λάρισα, 1084
Λεβούνιον, 1091
Λήμνος, 1025
Λιπάρες, 880
Στήλαι, 880
Μακρύπλαγι, 1264
Μάμμης, 534
Μαντζικέρτ, 1071
Μαοζαμάλχα, 363
Μαράνγκα, 363
Μαρκέλλαι (1), 756
Μαρκέλλαι (2), 792
Μαρκιανούπολις, 377
Μάρτα, 547
Μαρτυρόπολις, 588
Μαυροπόταμος, 844
Μεδιόλανον, 539
Μελαντιάς, 559
Μελιτηνή, 576
Μέμβρησα, 536
Μεσσίνα, 843
Μιλάνο, 539
Μιλβία Γέφυρα, 312
Μπίτολα, 1015
Όρος Σέλευκος, 353
Μοντεπελόζο, 1041
Μοντεματζιόρε, 1041
Μοράβας, 1191
Μούρσα, 351
Μούτα, 629
Μουκέλλιν, 542
Μπαρ, 1042
Μπάρι, 1068-1071
Βερζιτία, 774
Μπρίντιζι, 1156
Μπροκάρ, 634
Μυριοκέφαλον, 1176
Νάπολη, 536
Νέαι Πάτραι, 1274
Νίκαια, 1077
Νίκαια, 1097
Νίκαια, 1328-1331
Νικίου, 646
Νικομήδεια, 782
Νικομήδεια, 1331-1337
Νινευί, 627
Νίσιβις (1), 338
Νίσιβις (3), 350
Νοβιοντούνουμ, 369
Νταδίν, 634
Νταμιέτα, 853
Ντεβίνα, 1279
Noviodunum, 369
Ολιβέντο, 1041
Ονγκάλ, 680
Ορόντης, 994
Όστροβο, 1043
Ούτους, 447
Όφλιμος, 622
Παγκάλεια, 978
Παλακατσίς, 1021
Παλέρμο, 830-831
Πεδιάδα Άρδα, 316
Πελαγονία, 1015
Πελαγονία, 1259
Πελεκάνος, 1329
Περκρί, 1034
Πέτρα, 551
Πετρόης, 1057
Πηγαί, 922
Πηνειού, 1084
Πιρισαμπόρα, 363
Πλίσκα, 811
Ποιμανηνόν, 1224
Πόσων, 863
Πρεσλάβα, 1053
Πρίνιτσα, 1263
Προύσα, 1317-1326
Πύλες Τραϊανού, 986
Ρίμινι, 538
Ρίσκι, 759
Ρόδος, 1249
Ρόδος, 1309
Ρομέττα, 964
Ρομέττα, 1038
Ρουσόκαστρο, 1332
Ρύνδακος, 1211
Ρώμη (1), 537-538
Ρώμη (2), 545 - 546
Σάβος/Σάβα, 388
Σαμάρα, 363
Σάρδεις, 743
Σαρδική, 809
Σάταλα, 530
Σβιντάξ, 1022
Σεβάστεια, 1070
Σεβαστούπολη, 692
Σένα Γκάλικα, 551
Σενιγκάλλια, 551
Σερδική, 809
Σέτινα, 1017
Σίγγαρα, 344
Σιδηρά Γέφυρα, 637
Σίλλυον, 677
Σιρίμνι, 1021
Σίρμιον, 441
Σίρμιον, 580-582
Σίρμιον, 1167
Σίφριος, 503
Σκάλας Βέτερες, 537
Σκαφίδας, 1304
Σολάχων, 586
Σουφετούλα, 647
Σπερχειός, 997
Στρώμνιτσα, 1014
Στρούμβιτσα, 1014
Συρακούσες, 827-828
Συρακούσες, 877-878
Ταγίναι, 552
Ταορμίνα, 902
Ταρσός, 965
Τορνίκιος, 1047
Τριάβνα, 1190
Τρικάμαρον, 533
Τροίνα, 1040
Υέλιον & Λειμμόχειρ, 1177
Φαβέντια, 542
Φάρος, 1043
Φάρσαλα, 1277
Φιλαδέλφεια, 1390
Φιλομήλιον, 1117
Φιράζ, 634
Φοίνιξ, 655
Φορίνο, 663
Φρίγδος, 394
Χαλέπι, 637
Χαλέπι, 962
Χαλέπι, 969
Χαριούπολις, 1051
Χερσόνησος, 447
Χρυσούπολη, 324
  4 ος    αιών
  5 ος    αιών
  6 ος    αιών
  7 ος    αιών
  8 ος    αιών
  9 ος    αιών
10 ος    αιών
11 ος    αιών
12 ος    αιών
13 ος    αιών
14 ος    αιών
15 ος    αιών

Aspis

Μάχη Καπετρού

(Καπετρόν)
χρόνος:

1049

18 Σεπτεμβρίου 1049
Πρώτη σοβαρή σύγκρουση με τους Σελτζούκους Τούρκους χωρίς νικητή ★ ★ ★ ★ ★
εχθρός:
Σελτζούκοι Τούρκοι
τοποθεσία:
Στο χωριό Pasinler της επαρχίας Ερζερούμ στη ΒΑ Μικρά Ασία
 ακρίβεια θέσης: ●●●●●
τύπος μάχης:
Νυχτερινή Μάχη
πόλεμος:
Πόλεμοι εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων
σύγχρονη χώρα:
Τουρκία
  Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ.  Κωνσταντίνος Θ' Μονομάχος) Οι Εχθροί
Επικεφαλής: Ραδομηρός , Κεκαυμένος, Λιπαρίτ Ιμπραήμ Ινάλ
Δυνάμεις: 50.000 100.000 (?)
Απώλειες:

Ιστορικό πλαίσιο:
Το 1045-1046 ο Στέφανος Λειχούδης, Κατεπάνω Βαασπρακανίας (της επαρχίας γύρω από τη λίμνη Βαν), αιφνιδιάστηκε από μια ληστρική επιδρομή Τουρκομάνων και Σελτζούκων του φύλαρχου Κουτλουμούς. Ο ίδιος αιχμαλωτίστηκε και κατέληξε στο σκλαβοπάζαρο της Ταυρίδος (Ταμπρίζ, στο σημερινό Ιράν). Ο Κουτλουμούς ενημέρωσε για το κατόρθωμά του τον ξάδελφό του Τογρούλ Μπέη(1), τον (μετέπειτα) πρώτο σουλτάνο των Σελτζούκων, και τον παρότρυνε να καταλάβει την περιοχή της Βαασπρακανίας στα ανατολικά σύνορα του Βυζαντίου, καθώς αυτή ήταν πλούσια και την υπεράσπιζαν γυναίκες! Ο Τογρούλ Μπέης δεν πείστηκε τότε από αυτό το απαξιωτικό σχόλιο και δεν έδωσε συνέχεια.
Το 1048 ο Ασάν, ανιψιός του Τογρούλ πραγματοποίησε μεγάλη επιδρομή στη Γεωργία. Γυρνώντας προς την Ταυρίδα μέσω της Βαασπρακανίας (καίγοντας και λεηλατώντας καθ’οδόν), του έστησαν ενέδρα οι Βυζαντινοί ανατολικά της λίμνης Βαν. Επικεφαλής των Βυζαντινών ήταν ο νέος Κατεπάνω Βαασπρακανίας Ααρώνιος Ραδομηρός ή Ααρών Ραντομίρ (γιος του τελευταίου Βούλγαρου τσάρου Ιβάν Βλαδισλάβ) και ο Κατεπάνω Aνίου και Ιβηρίας (και διακεκριμένος στρατηγός ) Κατακαλών Κεκαυμένος. Οι Βυζαντινοί είχαν αφήσει σκόπιμα το στρατόπεδό τους αφύλακτο και οι Τούρκοι όταν το είδαν αυτό επιδόθηκαν αμέσως σε φρενήρη λαφυραγώγηση, αλλά τότε αιφνιδιάστηκαν από τους καραδοκούντες Βυζαντινούς και εξοντώθηκαν σχεδόν όλοι, πάνω από 20.000. Ο Σκυλίτζης αποκαλεί τον Ασάν «κωφό» επειδή δεν κατάλαβε το παμπάλαιο κόλπο των Βυζαντινών.
Όταν ο Τογρούλ έμαθε τα νέα, εξοργίστηκε και έστειλε στη Βαασπρακανία τον ετεροθαλή αδελφό του Ιμπραήμ Ινάλ (Αβράμιο Αλείμ για τους Βυζαντινούς) με έναν μεγάλο στρατό 100.000 (το νούμερο ίσως να είναι υπερβολικό). Κύριος στόχος η κοιλάδα του Ουρτρού(2) όπου οι δύο Βυζαντινοί διοικητές είχαν στρατοπεδεύσει σε αναμονή ενισχύσεων από τον αυτοκράτορα. Τα βυζαντινά στρατεύματα είχαν αποσυρθεί εκεί με απόφαση του Ααρών Ραντομίρ και παρά την αντίθετη γνώμη του Κεκαυμένου που προτιμούσε άμεση σύγκρουση με τους Σελτζούκους.
Στο μεταξύ ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ’ Μονομάχος είχε έρθει σε συνεννόηση με τον ημιανεξάρητο τοπικό άρχοντα της Μεσχίας (στο βασίλειο της Ιβηρίας) Λεπαρίτη Δ’ ο οποίος πείστηκε να ενώσει τις δυνάμεις του με αυτές των Ραδομήρου και Κεκαυμένου.
Στα τέλη του 1048 οι μεγάλος στρατός του Ιμπραήμ Ινάλ εμφανίστηκε στην περιοχή Ουρτρού. Οι Ραδομηρός και Κεκαυμένος περίμεναν τον Λιπαρίτη έχοντας λάβει ρητές εντολές να μην ξεκινήσουν τη μάχη χωρίς αυτόν. Για να αποφύγουν τους Τούρκους υποχώρησαν σε ορεινές θέσεις γύρω από την κοιλάδα Ουρτρού και παρότρυναν τον χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής να καταφύγει στα φρούρια.
Ο Ιμπραήμ Ινάλ, αφού δεν τον σταμάτησε κανείς, πολιόρκησε και κατέλαβε την Αρμενική πόλη Άρτζε(3) και αργότερα στις αρχές του 1049 τη Θεοδοσιούπολη που ήταν το κέντρο της περιοχής. Οι σφαγές και οι καταστροφές στις πόλεις αυτές από τους Σελτζούκους περιγράφονται με δραματικό τρόπο από τους χρονογράφους της εποχής.

Η Μάχη:
Καπετρόν
Ο Τογρούλ σε χαρτονόμισμα του Τουρκμενιστάν
Στα μέσα του 1049, ο Λιπαρίτης εμφανίστηκε επιτέλους με ένα στράτευμα Γεωργιανών στην περιοχή των συγκρούσεων. Οι Ραδομηρός και ο Κεκαυμένος κατέβηκαν από τα βουνά όπου είχαν καταφύγει και στρατοπέδευσαν στους πρόποδες του λόφου του Καπετρού(4), 35 χιλιόμετρα ανατολικά της Θεοδοσιούπολης, στο σημερινό Πασινλέρ (Pasinler). Ο Βυζαντινογεωργιανός στρατός πιστεύεται ότι έφτανε τους 50.000 άντρες. Υπήρχε η δυνατότητα να αιφνιδιάσουν τους Σελτζούκους που ήταν απασχολημένοι με τις ληστρικές τους δραστηριότητες, αλλά η ευκαιρία αυτή χάθηκε επειδή ο Λιπαρίτης το είχε σε κακό να πολεμάει Σάββατο! («εν ταις αποφράσι δε των ημερών τω Λιπαρίτῃ το Σάββατον ενομίζετο».)
Τελικά αιφνιδίασε ο Ιμπραήμ Ινάλ και επιτέθηκε πρώτος το βράδυ της Παρασκευής 18 Σεπτεμβρίου. Η μάχη συνεχίστηκε με σφοδρότητα όλη τη νύχτα και την επόμενη ημέρα, το Σάββατο. Στα δεξιά της βυζαντινής παράταξης βρισκόταν ο Κεκαυμένος, στο μέσο ο Λιπαρίτης και στα αριστερά ο Ααρών Ραδομηρός. Απέναντι από τον πρώτο βρισκόταν ο Ιμπραήμ, απέναντι από τον Λιπαρίτη ο ετεροθαλής αδελφός του Ινάλ, Ασπάν Σαλάριος και απέναντι από τον Ααρών ο Χωροσάντης. Τα δύο βυζαντινά άκρα υπό τον Κεκαυμένο και τον Ραδομηρό έτρεψαν τους αντιπάλους τους σε φυγή και τους καταδίωξαν, σκοτώνοντας και τον Χωροσάντη. Όμως στο κέντρο ο Λιπαρίτης νικήθηκε και αιχμαλωτίστηκε.
Ο Ιμπραήμ Ινάλ μετά τη μάχη αποχώρησε προς τις τουρκικές περιοχές στα ανατολικά αρκούμενος στην αιχμαλωσία του Λιπαρίτη. Η υποχώρησή του δείχνει ότι δεν πολυπίστευε ότι ήταν ο νικητής. Οι Βυζαντινοί διοικητές πήραν εντολή να επιστρέψουν στα Κατεπανίκιά τους και έφυγαν και αυτοί.
Κατά γενική ομολογία, η μάχη δεν ανέδειξε νικητή, αν και ο Σκυλίτζης παρόλο που δεν είναι καθόλου αμερόληπτος, ισχυρίζεται ότι επρόκειτο για ήττα των Βυζαντινών.
Κρίνοντας πιο αντικειμενικά σήμερα, φαίνεται πως οι Σελτζούκοι ναι μεν δεν εξουδετερώθηκαν, αλλά μάλλον νικήθηκαν. Παρ’ όλα αυτά δεν μπορεί να θεωρηθούν χαμένοι, με το σκεπτικό ότι μια ορδή επιδρομέων που ξεφεύγει με μεγάλη λεία είναι κερδισμένη.

Αξιοσημείωτα:
Οι Σελτζούκοι επέστρεψαν στον τόπο τους παίρνοντας μαζί τους 100.000 αιχμαλώτους (αμάχους κυρίως) και τεράστια λεία φορτωμένη σε 10.000 καμήλες. Στο Άρτζε μόνο κατέστρεψαν 700-800 εκκλησίες. Τα θύματα της σφαγής στη Θεοδοσιούπολη ήταν πάνω από 140.000. Όλα αυτά, όσο υπερβολικά κι αν φαίνονται, εξιστορούνται από πολλές διαφορετικές πηγές.

Επακόλουθα:
Ο Λιπαρίτης έμεινε αιχμάλωτος για 2 χρόνια και παρόλο που ο αυτοκράτορας έστειλε λύτρα, ο ευφυής Τογρούλ τον απελευθέρωσε χωρίς να τα πάρει.
Ο πόλεμος με τους Σελτζούκους δεν συνεχίστηκε άμεσα. Η μάχη έγινε αφορμή για τις πρώτες επίσημες διαπραγματεύσεις και συμφωνίες με τους Σελτζούκους που τους προσέδωσαν διεθνές κύρος ως προμάχους της Τζιχάντ. Οι Σελτζούκοι επιτέθηκαν ξανά το 1054 και σε λίγες δεκαετίες, και αφού μεσολάβησε το Ματζικέρτ, επικράτησαν στο μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας.

 Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με τον Δημοσθένη Λαμπρινάκη

Παρατηρήσεις:
  1. Ο Τογρούλ Μπέης (ή Τουγκρούλ) γιος του Μιχαήλ ιμπν Σελτζούκ και εγγονός του Σελτζούκ ήταν αυτός που ένωσε τις φυλές των Τουρκομάνων στην ευρύτερη Περσία και ίδρυσε την Αυτοκρατορία των Σελτζούκων. Από το 1055 έγινε σουλτάνος.
  2. Ουρτρού ή Ορτρός (έδρα επισκοπής) είναι το οροπέδιο ανατολικά της Θεοδοσιούπολης (Ερζερούμ), όπου και το Καπετρόν.
  3. Οι κάτοικοι του Άρτζε, μετά την καταστροφή από τους Σελτζούκους, μετοίκησαν στη Θεοδοσιούπολη που για λίγο ονομάστηκε «Άρτζε των Ρωμιών», από όπου προέρχεται το όνομα Ερζερούμ.
  4. Οι Βυζαντινοί συγγραφείς το αποκαλούν το Καπετρόν, και, γενική, του Καπετρού. Δεν υπάρχει λόγος να το παρουσιάζουμε ως άκλιτο παρόλο που είναι απόδοση στα Ελληνικά αρμενικής ή γεωργιανής λέξης.