<>
thyreos

Βυζαντινες Μαχες

<>
Άβυδος, 989
Αγροί Κάτωνος, 548
Αγχίαλος (1), 708
Αγχίαλος (2), 763
Αγχίαλος, 917
Άδης, 1057
Αδραμύττιον, 1205
Αδριανούπολη, 324
Αδριανούπολη, 378
Αδριανούπολη, 813
Αδριανούπολη, 1254
Αδριανούπολη, 1369
Αζάζιον, 1030
Αζνανταΐν, 634
Ακροϊνόν, 740
Ακρ. Μερκούριον, 468
Αλεξάνδρεια, 641
Αλεξανδρέτα, 971
Αλτάβα, 578
Άμιδα, 359
Άμιδα, 502-503
Άμιδα, 973
Αμόριον, 838
Ανδρασός, 960
Ανζήν, 838
Ανθηδόνος, 634
Ανίον, 1064
Αντιόχεια, 540
Αντιόχεια, 611
Αντιόχεια, 969
Αντιόχεια Μαιάνδρου,1211
Απάμεια, 998
Απούλια, 1155
Άπρος, 1305
Αράξης, 589
Αρζαμών, 586
Αρίμινον, 538
Αρκαδιούπολις, 970
Αρκαδιούπολις, 1194
Αττάλεια, 1207
Αύξιμος, 539
Αυράσια όρη, 540
Βαβυλών, Αίγυπτος, 640
Βαθυρρύαξ, 872
Βαλάραθος, 591
Βάργυλος, 634
Βασιλικά Θερμά, 979
Βασιλική Λιβάδα, 1050
Βαφεύς, 1302
Βεζούβιος, 553
Βεράτιον, 1281
Βερεγάβα, 759
Βερόη, 1122
Βερσινικία, 813
Βεσκέρα, 682
Βιμινάκιον, 599
Βιτωλίων, 1015
Βολτούρνος, 554
Βόσπορος, 1352
Βουλγαρόφυγον, 896
Βουργάων, 535
Βουσταγάλλορα, 552
Βρινδήσιον, 1156
Γάζακα, 591
Γιαρμούκ, 636
Δαζιμών, 838
Δαμασκός, 634
Δαμιέττη, 853
Δαράς, 530
Δαράς, 573
Δέκιμον, 533
Δημητριάς, 1274
Δημητρίτσι, 1185
Διακενέ, 1050
Διάμπολις, 1049
Διδυμότειχο, 1352
Δορύστολο, 971
Δυρράχιο, 1018
Δυρράχιο, 1081
'Εδεσσα, 1031
Εκατό Βουνοί, 1050
Ελλήσποντος, 324
Έμεσα, 635-636
Επιδρομή Ρως, 860
Επιδρομή Ρως, 941
Επιδρομή Ρως, 1025
Επιδρομή Ρως, 1043
Ερμαία Άκρα, 468
Εχινάδες, 1427
Ζόμπος, 1074
Ηλιούπολις, 640
Ηράκλεια, 806
Θάκια, 545
Θαννούριος, 528
Θάσος, 829
Θεσσαλονίκη, 586
Θεσσαλονίκη, 615
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 617
Θεσσαλονίκη, 676-678
Θεσσαλονίκη, 904
Θεσσαλονίκη, 995
Θεσσαλονίκη, 1014
Θεσσαλονίκη, 1040
Θεσσαλονίκη, 1185
Θεσσαλονίκη, 1224
Θεσσαλονίκη, 1264
Θεσσαλονίκη, 1422-1430
Θωμάς ο Σλάβος, 821-823
Ιερομύαξ, 636
Ιερουσαλήμ, 614
Ιερουσαλήμ, 637
Ιτιές, 377
Καισάρεια, 1073
Καλαβρύη, 1079
Καλλίνικο, 531
Καλλίπολη, 1354
Καλλίπολη, 1366
Κάμπους Αρντιένσις, 316
Κάννες, 1018
Κάβο Μπον, 468
Καπετρου, 1049
Καρχηδών, 698
Καστοριά, 1259
Καστροτζιοβάννι, 859
Κατασύρται, 917
Κεφαλλονιά, 880
Κίβαλι, 316
Κίλλιον, 544
Κλειδίον, 1014
Κλοκότνιτσα, 1230
Κοπίδναδον, 788
Κοτύαιον, 492
Κούνδουρος, 1205
Κρασός, 804
Κρήτη, 824
Κρήτη, 828
Κρήτη, 961
Κτησιφών, 363
Κωνσταντινούπολη, 626
Κωνσταντινούπολη,674-678
Κωνσταντινούπολη,717-718
Κωνσταντινούπολη, 941
Κωνσταντινούπολη, 1047
Κωνσταντινούπολη, 1187
Κωνσταντινούπολη, 1204
Κωνσταντινούπολη, 1235
Κωνσταντινούπολη, 1260
Κωνσταντινούπολη, 1261
Κωνσταντινούπολη, 1422
Κωνσταντινούπολη, 1453
Λαλακάων, 863
Λάρισα, 1084
Λεβούνιον, 1091
Λήμνος, 1025
Λιπάρες, 880
Στήλαι, 880
Μακρύπλαγι, 1264
Μάμμης, 534
Μαντζικέρτ, 1071
Μαοζαμάλχα, 363
Μαράνγκα, 363
Μαρκέλλαι (1), 756
Μαρκέλλαι (2), 792
Μαρκιανούπολις, 377
Μάρτα, 547
Μαρτυρόπολις, 588
Μαυροπόταμος, 844
Μεδιόλανον, 539
Μελαντιάς, 559
Μελιτηνή, 576
Μέμβρησα, 536
Μεσσίνα, 843
Μιλάνο, 539
Μιλβία Γέφυρα, 312
Μπίτολα, 1015
Όρος Σέλευκος, 353
Μοντεπελόζο, 1041
Μοντεματζιόρε, 1041
Μοράβας, 1191
Μούρσα, 351
Μούτα, 629
Μουκέλλιν, 542
Μπαρ, 1042
Μπάρι, 1068-1071
Βερζιτία, 774
Μπρίντιζι, 1156
Μπροκάρ, 634
Μυριοκέφαλον, 1176
Νάπολη, 536
Νέαι Πάτραι, 1274
Νίκαια, 1077
Νίκαια, 1097
Νίκαια, 1328-1331
Νικίου, 646
Νικομήδεια, 782
Νικομήδεια, 1331-1337
Νινευί, 627
Νίσιβις (1), 338
Νίσιβις (3), 350
Νοβιοντούνουμ, 369
Νταδίν, 634
Νταμιέτα, 853
Ντεβίνα, 1279
Noviodunum, 369
Ολιβέντο, 1041
Ονγκάλ, 680
Ορόντης, 994
Όστροβο, 1043
Ούτους, 447
Όφλιμος, 622
Παγκάλεια, 978
Παλακατσίς, 1021
Παλέρμο, 830-831
Πεδιάδα Άρδα, 316
Πελαγονία, 1015
Πελαγονία, 1259
Πελεκάνος, 1329
Περκρί, 1034
Πέτρα, 551
Πετρόης, 1057
Πηγαί, 922
Πηνειού, 1084
Πιρισαμπόρα, 363
Πλίσκα, 811
Ποιμανηνόν, 1224
Πόσων, 863
Πρεσλάβα, 1053
Πρίνιτσα, 1263
Προύσα, 1317-1326
Πύλες Τραϊανού, 986
Ρίμινι, 538
Ρίσκι, 759
Ρόδος, 1249
Ρόδος, 1309
Ρομέττα, 964
Ρομέττα, 1038
Ρουσόκαστρο, 1332
Ρύνδακος, 1211
Ρώμη (1), 537-538
Ρώμη (2), 545 - 546
Σάβος/Σάβα, 388
Σαμάρα, 363
Σάρδεις, 743
Σαρδική, 809
Σάταλα, 530
Σβιντάξ, 1022
Σεβάστεια, 1070
Σεβαστούπολη, 692
Σένα Γκάλικα, 551
Σενιγκάλλια, 551
Σερδική, 809
Σέτινα, 1017
Σίγγαρα, 344
Σιδηρά Γέφυρα, 637
Σίλλυον, 677
Σιρίμνι, 1021
Σίρμιον, 441
Σίρμιον, 580-582
Σίρμιον, 1167
Σίφριος, 503
Σκάλας Βέτερες, 537
Σκαφίδας, 1304
Σολάχων, 586
Σουφετούλα, 647
Σπερχειός, 997
Στρώμνιτσα, 1014
Στρούμβιτσα, 1014
Συρακούσες, 827-828
Συρακούσες, 877-878
Ταγίναι, 552
Ταορμίνα, 902
Ταρσός, 965
Τορνίκιος, 1047
Τριάβνα, 1190
Τρικάμαρον, 533
Τροίνα, 1040
Υέλιον & Λειμμόχειρ, 1177
Φαβέντια, 542
Φάρος, 1043
Φάρσαλα, 1277
Φιλαδέλφεια, 1390
Φιλομήλιον, 1117
Φιράζ, 634
Φοίνιξ, 655
Φορίνο, 663
Φρίγδος, 394
Χαλέπι, 637
Χαλέπι, 962
Χαλέπι, 969
Χαριούπολις, 1051
Χερσόνησος, 447
Χρυσούπολη, 324
  4 ος    αιών
  5 ος    αιών
  6 ος    αιών
  7 ος    αιών
  8 ος    αιών
  9 ος    αιών
10 ος    αιών
11 ος    αιών
12 ος    αιών
13 ος    αιών
14 ος    αιών
15 ος    αιών

Aspis

Μάχη του Μοντεματζιόρε

χρόνος:

1041

4 Μαΐου 1041
Ήττα των Βυζαντινών από τους Νορμανδούς στη Νότια Ιταλία ★ ★ ★ ★
εχθρός:
Νορμανδοί, Λομβαρδοί
τοποθεσία:
Κάτω από το βουνό Ματζιόρε, δίπλα στον ποταμό Οφάντο, νότια από τη Φότζια
 ακρίβεια θέσης: ●●●●
τύπος μάχης:
Μάχη εκ Παρατάξεως
πόλεμος:
Κατάκτηση της Νοτίου Ιταλίας από τους Νορμανδούς
σύγχρονη χώρα:
Ιταλία
  Οι Βυζαντινοί(αυτοκρ.  Μιχαήλ Δ' ο Παφλαγών) Οι Εχθροί
Επικεφαλής: Κατεπάνω Μιχαήλ Δοκειανός Ατενόλφο, Γουλιέλμος ντ΄Ωτβίλ ή Αλταβίλας
Δυνάμεις: μερικές χιλιάδες (<18.000) 700 ιππότες, 1300 πεζοί
Απώλειες:

Ιστορικό πλαίσιο:
Η γενικευμένη δυσαρέσκεια (λόγω φόρων κυρίως) στη Νότια Ιταλία εναντίον του Βυζαντίου είχε αρχίσει να εκδηλώνεται τουλάχιστον από το 1039. Το 1040 πήρε τη μορφή ένοπλης εξέγερσης που έπαιρνε διαστάσεις σιγά-σιγά. Μετά τις πρώτες επιτυχίες φούντωσε, ειδικά όταν ο Μανιάκης ανακλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Μιλάμε για «στάση» και «εξέγερση», επειδή οι Λομβαρδοί και οι Νορμανδοί που συμμετείχαν ήταν υπήκοοι ή υπόσπονδοι ή σύμμαχοι των Βυζαντινών μέχρι τότε. Μάλιστα οι εκ των πρωταγωνιστών της εξέγερσης, ο Λομβαρδός Αρντουίνο και ο Νορμανδός Γουλιέλμος ντ΄Ωτβίλ είχαν προσφέρει τις υπηρεσίες τους και είχαν διακριθεί στον Βυζαντινό στρατό του Μανιάκη στην εκστρατεία της Σικελίας.

Στη μάχη του Ολιβέντο τον Μάρτιο του 1041, η νίκη των στασιαστών επί ενός ανεπαρκούς Βυζαντινού στρατού είχε σαν αποτέλεσμα να διευρυνθεί η υποστήριξη που είχαν από τους υπόλοιπους Φράγκους & Λατίνους και να διπλασιαστεί η στρατιωτική τους δύναμη. Επιπλέον οι διάφοροι ευγενείς που στήριζαν την κίνηση ξεθάρρεψαν και εκδήλωσαν ανοιχτά την υποστήριξή τους. Αρχηγός των στασιαστών εξελέγη τώρα ο Ατενόλφο, αδερφός του Λομβαρδού πρίγκιπα του Μπενεβέντο (μέχρι τότε η πρωτοκαθεδρία δεν ήταν ξεκάθαρη και ήταν υπόθεση μισθοφόρων και ανθρώπων ταπεινής καταγωγής όπως ο Αρντουίνο).
Ο Κατεπάνω Ιταλίας Μιχαήλ Δοκειανός, μετά την αποτυχία του στη μάχη του Ολιβέντο, προσπάθησε να οργανωθεί καλύτερα παίρνοντας μονάδες από τον στρατό που ήταν στη Σικελία, μεταξύ των οποίων το απόσπασμα των Βαράγγων, αρχηγός των οποίων ήταν ο Χάραλντ Χαρντράντα (που αργότερα έγινε βασιλιάς και εθνικός ήρωας της Νορβηγίας).
Ο Δοκειανός κινήθηκε εναντίον των στασιαστών για να πάρει ρεβάνς για την προηγούμενη ήττα του. Τον συνόδευαν για λόγους εξύψωσης του ηθικού και δύο Έλληνες επίσκοποι της Ιταλίας.

Η Μάχη:
Μοντεματζιόρε
Νορμανδοί ιππείς
Οι Βυζαντινοί συνάντησαν τον στρατό των Νορμανδών και Λομβαρδών κάτω από το βουνό Ματζιόρε και δίπλα στον ποταμό Οφάντο. Όχι πολύ μακριά βρίσκεται η τοποθεσία της μάχης των Καννών του 1018 όπου τότε οι Βυζαντινοί είχαν κατατροπώσει Νορμανδούς και Λομβαρδούς.
Ο στρατός των στασιαστών εκτιμάται ότι ήταν περίπου 2.000 εκ των οποίων οι 700 ήταν Νορμανδοί ιππότες. Αρχηγός είχε εκλεγεί ο Γουλιέλμος ντ΄Ωτβίλ ο Σιδηρόχειρ(1) (για τους Νορμανδούς) και ο Ατενόλφο (για τους Λομβαρδούς).
Ο Βυζαντινός στρατός ήταν πολύ μεγαλύτερος, αλλά δεν έφτανε τις 18.000 όπως ισχυρίζονται δυτικές πηγές εκείνης της εποχής (Annales barenses–Τα Χρονικά του Μπάρι). Επικεφαλής ήταν ο ίδιος ο Κατεπάνω Μιχαήλ Δοκειανός.

Οι Νορμανδοί επιτέθηκαν κατά των Βυζαντινών σε σχηματισμό δόρατος. Οι Βυζαντινοί είχαν παραταχθεί σε δύο σειρές. Το σιδερόφρακτο Νορμανδικό ιππικό έσπασε την πρώτη γραμμή, η οποία έπεσε πάνω στη δεύτερη και προκάλεσε πλήρη αταξία στους Βυζαντινούς.
Ο Γουλιέλμος υπέφερε από πυρετό και στην αρχή παρακολουθούσε τη μάχη από ένα λόφο. Όμως, παρασύρθηκε από τον βίαιο ενθουσιασμό των ανδρών του και όρμησε στη μάχη κι αυτός.
Σύντομα η μάχη μετατράπηκε σε σφαγή. Ο Βυζαντινός στρατός ετράπη σε άτακτη φυγή και πολλοί στρατιώτες –μαζί και οι δύο επίσκοποι– πνίγηκαν στην προσπάθειά στους να περάσουν το ποτάμι. Ο ίδιος ο Μιχαήλ Δοκειανός κινδύνεψε καθώς έπεσε από το άλογό του, αλλά τελικά σώθηκε.
Η νίκη αποδίδεται κυρίως στην παρουσία και τη μαχητικότητα του Νορμανδικού ιππικού που εκείνη την εποχή (όπως φάνηκε και από τα γεγονότα στις επόμενες δεκαετίες –σε πολλά μέτωπα) είχαν εξελιχτεί σε φοβερούς πολεμιστές, με άνευ προηγουμένου αποτελεσματικότητα στο πεδίο της μάχης.
Τα λάφυρα στο τέλος της μάχης ήταν πολλά. Στα χέρια των Νορμανδών έπεσαν πολλά όπλα, σκηνές, υποζύγια, πολύτιμα σκεύη. Το κέρδος δεν είχε να κάνει μόνο με τον εξοπλισμό. Τα πολλά λάφυρα ήταν πόλος έλξης για περισσότερους μισθοφόρους και περιπλανώμενους τυχοδιώκτες που έσπευδαν να πυκνώσουν τις τάξεις των στασιαστών κατά του Βυζαντίου. Όλοι αυτοί δεν είχαν τόσο πρόβλημα με το Βυζάντιο, αλλά έβλεπαν μια καλή ευκαιρία να συμμετάσχουν στο πλιάτσικο των πλούσιων Βυζαντινών περιοχών

Αξιοσημείωτα:
Με αυτή τη μάχη οι Νορμανδοί αρχίζουν να πρωταγωνιστούν στις εξελίξεις στην περιοχή. Είχαν έρθει στην Ιταλία πριν λίγες δεκαετίες σαν μισθοφόροι στην υπηρεσία τοπικών ηγεμονίσκων κυρίως Λομβαρδών. Από το Μοντεματζιόρε και μετά αρχίζουν να παραμερίζουν τους Λομβαρδούς και να παίρνουν πρωτοβουλίες που σύντομα θα τους κάνουν κυρίαρχους στη Νότια Ιταλία και τη Σικελία (και μεγάλους εχθρούς του Βυζαντίου).

Επακόλουθα:
Μετά τη μάχη ο Μιχαήλ υποχώρησε στο Μπάρι. Σύντομα αντικαταστάθηκε από τον Εξακουστό Βοϊωάννη, αλλά οι Βυζαντινοί ηττήθηκαν ξανά μετά από λίγους μήνες.
Οι Νορμανδοί που είχαν πάρει τα ηνία από τους Λομβαρδούς έθεταν τις βάσεις για πλήρη επικράτηση στη Νότια Ιταλία. Το Μοντεματζιόρε είναι η πρώτη πράξη στη μακραίωνη διαμάχη των Νορμανδών με το Βυζάντιο.

 Απόδοση κειμένου στα Ελληνικά σε συνεργασία με Δημοσθένη Λαμπρινάκη

Παρατηρήσεις:
  1. Γουλιέλμος ντε Ωτβίλ (Guillaume d’Hauteville, Bras-de-fer ή στα ιταλικά Guglielmo d’Altavilla, Braccio di Ferro) πήρε το προσωνύμιο «Σιδηρόχειρ» επειδή στην πολιορκία των Συρακουσών (1040) σκότωσε τον μουσουλμάνο διοικητή με ένα χτύπημα του χεριού του. Μετά την επικράτηση των Νορμανδών στη Ν.Ιταλία, πήρε τον τίτλο Γουλιέλμος Α’ κόμης Απουλίας και Καλαβρίας.